φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
επανέρχομαι στο ζήτημα της φυγής διότι, όπως αντιλαμβάνεστε, μας απασχολεί καθημερινά και θα μας απασχολήσει ακόμα πιο συχνά και ακόμα πιο έντονα στο μέλλον. Η φυγή και η πάλη είναι ίδιον της ύπαρξης και της ζωής, όπως η συνεργασία και η σύγκρουση, όπως η δημιουργία και η καταστροφή. Αυτά τα τρία δίπολα συγκροτούν την ύπαρξη και τη ζωή σε όλες τους τις εκφάνσεις, από το σύμπαν μέχρι την ατομική μας ύπαρξη και αυτός είναι ο λόγος που η Ανωτάτη Σχολή Κακών Τεχνών εστιάζει την προσοχή της σε αυτά.
Φεύγουμε, απουσιάζουμε θα έλεγα, καθημερινά, ατομικά, συλλογικά, συνεχώς. Ο πολύς ύπνος είναι μια μορφή φυγής από μια κοινωνικοπροσωπική πραγματικότητα που δεν είναι και πολύ ευχάριστη αλλά δεν είναι ο μόνος: η ηρωίνη και άλλα νόμιμα και παράνομα παυσίπονα και ευφορικά, η μαστούρα του χασισιού, η κοπάνα από τη δουλείά και το σχολείο, οι διακοπές, η εκδρομή, η ονειροπόληση, η αφηρημάδα, το χάσιμο (υπαρξιακό κενό ολίγων δευτερολέπτων ή κλασμάτων δευτερολέπτου), το ιερό (φυγή από το άτομο και ενότητα με την κοινότητα και τη φύση), η τρέλα, όλα αυτά και πολλά άλλα είναι τρόποι φυγής. Ευχάριστοι, δυσάρεστοι, λιγότερο ή περισσότερο οδυνηροί. Πάνω από όλα αναγκαίοι.
Η φυγή όμως παρατηρείται και σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Εάν εκτιμήσεις ότι δεν μπορείς να δώσεις μια μάχη, φεύγεις. Όπως τα ζώα. Εάν δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις μια κατάσταση, φεύγεις, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα άλλο. Εάν κατοικείς κοντά σε πυρηνικό εργοστάσιο που έχει καταστραφεί, το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να φύγεις. Εάν δεν βρίσκεις φαγητό και δουλειά στον τόπο σου, θα φύγεις και θα πας εκεί που υπάρχει.
Και μετά από αυτά, θέτω το ερώτημα που με απασχολεί: μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο οι κάτοικοι της Αθήνας-Αττικής να εγκαταλείψουν μαζικά την πόλη τους μέσα σε λίγες μέρες και να φύγουν όσο πιο γρήγορα μπορέσουν; Απαντώ κατηγορηματικότατα: ΟΧΙ.
Για να μπορέσουμε να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, θα πρέπει να διατυπώσουμε και να απαντήσουμε σε κάποια άλλα. Να το πρώτο: ποιοι κίνδυνοι που απειλούν την Αθήνα είναι τόσο σοβαροί που θα εξαναγκάσουν τους κατοίκους της να την εγκαταλείψουν μέσα σε λίγες μέρες; Μπορούμε να προσδιορίσουμε χρονικά τη μαζική εγκατάλειψη; Θα γίνει μετά από μεγάλη καταστροφή και πολλά θύματα ή θα προλάβουμε και την καταστροφή και τον θάνατο; Που θα πάμε όταν φύγουμε; Τι θα κάνουμε εκεί, πως θα ζούμε;
Γιατί όμως ασχολούμαστε με αυτό το θέμα; Πρόκειται περί ανεύθυνης και ανέξοδης καταστροφολογίας; Όχι, δεν πρόκειται για καταστροφολογία, πρόκειται για πορίσματα της Καταστροφικής, της επιστήμης και της Τέχνης της Καταστροφής ως προϋπόθεσης εγκαθίδρυσης, ύπαρξης, διαιώνισης και ενίσχυσης της Κυριαρχίας. Αυτά από την πλευρά του Κυρίου. Από τη πλευρά τη δική μας, πρόκειται για τη φροντίδα του μέλλοντος, που είναι ένας τρόπος αντιμετώπισης της αποίκισης του μέλλοντος από τον Κύριο. Ο Κύριος αποικίζει το μέλλον για να το ελέγχει, για να εξοβελίσει το μη αναμενόμενο, το μη προσδοκώμενο, την έκπληξη, που δεν είναι άλλο από τον κίνδυνο κατάλυσης της Κυριαρχίας και του θανάτου.
Το μη προσδοκώμενο δεν εξοβελίζεται. Κατά συνέπεια, η εγκατάλειψη της Αθήνας δεν είναι μη προσδοκώμενη. Οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τον τόπο τους από τότε που υπάρχουν πάνω στον πλανήτη. Οι τροφοσυλλέκτες για να βρουν τροφή, οι ποιμένες για να εξασφαλίσουν χορτάρι στα ζώα τους, κοινότητες για να βρουν νερό όταν αυτό σπάνιζε, για να βρούν ένα νέο τόπο να κτίσουν τα σπίτια τους λόγω πολέμου, ξηρασίας, επιδημίων, σεισμών ή πλημμυρών. Άλλωστε η Αθήνα, ας μη το ξεχνάμε, είναι αποτέλεσμα φυγής. Όλοι οι κάτοικοι της Αττικής έχουν έρθει από κάπου αλλού και μάλιστα τα τελευταία πενήντα-εξήντα χρόνια. Οι αλλοδαποί μετανάστες ακόμα πιο πρόσφατα.
Σήμερα όμως που ο καπιταλισμός λυγίζει κάτω από το βάρος των προβλημάτων που ο ίδιος προκάλεσε, μιας και όσα πιο πολλά προβλήματα υπάρχουν τόσο πιο πολύ ενισχύεται η καπιταλιστική Κυριαρχία (βλ. Προβληματουργική) η φυγή εμφανίζεται με πρωτόγνωρες μορφές. Τα προβλήματα είναι τόσα πολλά, το καθένα από αυτά γεννά άλλα, όλα επιδεινώνονται και μάλλον θα πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι ο καπιταλισμός και το κράτος δεν μπορούν, ακόμα κι αν θέλουν, να τα αντιμετωπίσουν, αν και μπορούν να τα προβλέψουν. Έτσι, είμαστε όλοι και όλες δυνάμει θύματα, όπου κι αν ζούμε, ό,τι κι αν κάνουμε, όποιοι κι αν είμαστε. Κάποιες περιοχές όμως, κάποιες πόλεις, κάποιοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν πιο σοβαρούς κινδύνους.
Μία από αυτές τις πόλεις είναι και η Αθήνα. Η οποία δεν είναι πιά πόλη αλλά τυραννούπολη. Η Αθήνα, όπως όλες άλλωστε οι τυραννουπόλεις, είναι ένα τέρας. Όταν λέμε τέρας δεν εννοούμε κάτι το μεγάλο, το υπερβολικό αλλά κάτι το έκτακτο, το θαυμαστό, κάτι που προέκυψε από μια μη φυσική εξέλιξη και το οποίο, ως εκ τούτου, προαναγγέλλει μια μελλοντική κατάσταση. Η σημερινή Αθήνα είναι δημιούργημα του καπιταλισμού, γνωρίζουμε όμως ότι ό,τι όλα τα δημιουργήματα του καπιταλισμού είναι τέρατα: η μισθωτή εργασία, το εμπόρευμα, το χρήμα, η αποξένωση των ανθρώπων, η κατάθλιψη, η πρέζα, ο καρκίνος, το αυτοκίνητο, όλα μα όλα είναι τέρατα, είναι σημάδια μελλοντικών καταστάσεων κάθε άλλο παρά ευχάριστων.
Τα καπιταλιστικά τέρατα μας υποδεικνύουν τις μελλοντικές καταστροφικές και εξοντωτικές εξελίξεις και καταστάσεις. Δεν είμαστε ούτε προφήτες ούτε μάντεις. Βασιζόμαστε στην κοινή λογική, ναι, στην κοινή λογική, και στη θεωρία. Αυτά τα δύο ο καπιταλισμός τα απεχθάνεται και τα καταστρέφει καθημερινά, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουμε το μέλλον άοπλοι, να μην μπορούμε να το φροντίσουμε. Η αδυναμία φροντίδας του μέλλοντος είναι μια ένδειξη της κατάλυσης των σχέσεων συμβίωσης, συνεργασίας, αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας. Και δεν είναι καθόλου παράξενο που αυτές οι σχέσεις εγκαθιδρύονται μετά από φυσικές καταστροφές – ένα θέμα που θα το εξετάσουμε σε ένα μελλοντικό μας σημείωμα.
Η Αθήνα είναι βουτηγμένη μέσα στα ΣΚΑΤΑ, είναι ένα πρόβλημα που είναι βουτηγμένο μέσα στα προβλήματα. Πίσω από κάθε πρόβλημα υποφώσκει ένας ή περισσότεροι κίνδυνοι. Ποιοι είναι αυτοί; Ποιοι κίνδυνοι θα εξαναγκάσουν τους κατοίκους της Αθήνας να την εγκαταλείψουν μέσα σε λίγες μέρες;
Είναι η λειψυδρία, είναι η μελλοντική διατροφική κρίση, που είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι θα ξεσπάσει, είναι κάποια επιδημία, είναι η ενεργειακή ανεπάρκεια, είναι τα σκουπίδια, είναι ο σεισμός. Σήμερα, θα ασχοληθούμε με έναν από αυτούς, τον σεισμό, και επιφυλάσσομαι να καταπιαστώ με τους άλλους μόλις μας δοθεί η ευκαιρία.
Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο, όποτε γίνεται βεβαιότητα, το ενδεχόμενο να γίνει ένας μεγάλος σεισμός κοντά στην Αθήνα. Κι αυτό διότι η νότια Ελλάδα είναι μια σεισμοπαθής περιοχή, λόγω της γειτνίασής της με το σημείο επαφής και ώθησης της αφρικανικής και της ευρωπαϊκής πλάκας. Εάν είναι μεγαλύτερος από τους δυο προηγούμενους, του 1981 και του 1999, ας υποθέσουμε πάνω από 7 Ρίχτερ, κι αν γίνει κατά τη διάρκεια της νύχτας, θα έχουμε τον πιο πολύνεκρο σεισμό που έχει γίνει ποτέ. Συνοικίες ολόκληρες θα ισοπεδωθούν, συνοικίες πυκνοκατοικημένες, όπως το κέντρο, τα Πετράλωνα, ο Νέος Κόσμος, η Καλλιθέα, τα Πατήσια, η Κυψέλη, οι Αμπελόκηποι και άλλες. Ο λόγος είναι γνωστός.
Οι περισσότερες πολυκατοικίες αυτών των περιοχών έχουν κτιστεί στις δεκαετίες του 50 και του 60, είναι πάνω από 50 και 60 ετών ενώ η διάρκεια ζωής του τσιμέντου είναι 100 χρόνια, έχουν κτιστεί με υλικό την απάτη και το κέρδος (με έλλειμμα στα σίδερα και στο τσιμέντο), έχουν υποστεί δυο σοβαρότατους κλονισμούς από τους σεισμούς, με λίγα λόγια είναι ετοιμόρροπες και πρέπει να κατεδαφιστούν. Αλλά δεν κατεδαφίζονται διότι δεν συμφέρει – για πολλούς λόγους. Κι αφού δεν τις κατεδαφίσουμε εμείς, θα τις κατεδαφίσει ο σεισμός – με ανείπωτες καταστροφές και θανάτους.
Από τη στιγμή που γνωρίζουμε ότι οι συνοικίες αυτές θα ισοπεδωθούν, η καταστροφή που θα γίνει δεν θα είναι φυσική καταστροφή. Γνωρίζουν οι επιστήμονες και οι πολιτικοί ότι οι συνοικίες αυτές θα ισοπεδωθούν; Ασφαλώς και το γνωρίζουν. Οι επιστήμονες έχουν κρούσει τον κίνδυνο του κινδύνου, τι να κάνουν, να κόψουν τις φλέβες τους; Όχι, βέβαια! Η ευθύνη είναι αποκλειστικά των πολιτικών του κράτους και του Κυρίου.
Συμβαίνει να δούμε στη τηλεόραση κάποια κτήρια που καταρρέουν μόνα τους. Τι θα πει μόνα τους; Παίρνουν την απόφαση να καταρρεύσουν και καταρρέουν; Όχι, βέβαια. καταρρέουν λόγω παλαιότητας. Οι πολυκατοικίες των συνοικιών που ανέφερα μια μέρα θα καταρρεύσουν ακόμα κι αν δεν γίνει σεισμός. Μία μία, θα γίνονται ερείπια, ένας σωρός μπάζων. Εάν κτίστηκαν μεταξύ του 1950-1970, από το 2030 και μετά, θα είναι 70-80 ετών, θα αρχίζουν να καταρρέουν. Είναι πολύ μακριά το 2030;
Είναι αλήθεια ότι σε αυτές τις συνοικίες κατοικεί φτωχολογιά, ξένοι και Έλληνες. Ως εκ τούτου, ποιος τους γαμάει, δεν πα να τους πλακώσουν τα μπάζα. Εάν γίνει όμως σεισμός θα έχουμε και άλλες καταστροφές, κυρίως στις υποδομές, θα έχουμε και τον κίνδυνο επιδημιών. Πολλές περιοχές δεν θα έχουν νερό, άλλες δεν θα έχουν ηλεκτρικό ρεύμα, κρατικές υπηρεσίες θα αποδιοργανωθούν, παραγωγικές μονάδες θα κλείσουν, θα αυξηθεί κατακόρυφα η ανεργία, θα υπάρξουν λεηλασίες, συγκρούσεις με τις κατασταλτικές κρατικές δυνάμεις και άλλα πολλά.
Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού θα φύγει και όσο περισσότεροι φεύγουν τόσο περισσότεροι θα τους ακολουθούν. Η ζωή στη πόλη θα αποδιοργανωθεί και νέα κύματα φυγής θα προκλύψουν. Όσοι και όσες φεύγουν θα πάνε εκεί που μπορούνε: στα εξοχικά τους, στα χωριά τους, σε συγγενείς και φίλους, στο εξωτερικό.
Εκεί, θα ξεχάσουν όλα όσα ήξεραν, ανταγωνισμός, κτητικός ατομικισμός, εγωισμός και άλλα σκατά, και θα μάθουν τι σημαίνει συμβίωση, συνεργασία, αλληλοβοήθεια, συμπαράσταση, αλληλεγγύη, κοινοχρησία, κοινοπραξία, κοινοκτησία. Θα μάθουν τι σημαίνει άνθρωπος και κοινωνία.