δεν είναι πόλεις αυτές που ζούμε (αλλά στρατόπεδα εργασίας)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

Κατά τη διάρκεια του Β’  Παγκοσμίου Πολέμου, καλοκαιράκι, ένα γερμανικό αεροπλάνο έπεσε κοντά σε ένα χωριό της Μακεδονίας. Ένας βοσκός που βρίσκονταν εκεί κοντά έτρεξε στο σημείο της πτώσης.  Ο γερμανός πιλότος ήταν νεκρός και παντού σκορπισμένα φασολάκια. Χύμα και τσουβαλάτα. Πήγε στο χωριό, ενημέρωσε τους κατοίκους κι αυτοί έτρεξαν και μάζεψαν τα φασολάκια. Φασολάκια από τη νότια Ελλάδα για το Βερολίνο και το Αμβούργο. Τα φασολάκια, η τροφή ως πολεμική λεία.

Τον Νοέμβριο του 1990 βρέθηκα στο Αμβούργο. Πλησίαζαν Χριστούγεννα. Εκεί που σουλατσάριζα στους δρόμους της Άλτονα, υπό την επήρεια του χαμομηλιού, κάποια στιγμή πράσινα φασολάκια με ανάγκασαν να κοντοσταθώ μπροστά στους πάγκους ενός μανάβικου. Χριστούγεννα, φρέσκα πράσινα φασολάκια; Από το Ισραήλ. Παραμονές Χριστουγέννων και είδα να πουλιούνται στη Γερμανία ροδάκινα, βερίκοκα, πεπόνια, σταφύλια, καρπούζια, κεράσια, όλα τα φρούτα του έτους όλου του πλανήτη, μάνγκο, μπανάνες, ανανάδες, φρέσκα λαχανικά εκτός εποχής από Μαλαισία, Νότια Αφρική, Κεντρική Αμερική, Χιλή, Ισραήλ. Ελλάδα, Ιταλία, Αίγυπτο, από όλα τα σημεία της Γης, όλων των ειδών λαχανικά, όλων των ειδών φρούτα. Φρίκαρα! Από τα κεράσια είδα να στάζει αίμα. Κι από τις ντομάτες.  Κι από τα κόκκινα ραπανάκια. Κι από τα κόκκινα σταφύλια. Οι Πράσινοι Οικολόγοι της Γερμανίας ξεκινάνε τη μέρα τους με φρουτοσαλάτα. . .  Πολλά δε από αυτά τα φρούτα είναι και βιολογικής καλλιέργειας, μεταφερμένα με αεροπλάνα. . .

Κάποτε, φίλες και φίλοι, οι Αμπελόκηποι στην Αθήνα ήταν μια περιοχή γεμάτη με αμπέλια, επειδή είναι πλαγιά – το αμπέλι θέλει πλαγιά και αεράκι να στεγνώνουν τα φύλλα και τα τσαμπιά. Στα Πατήσια ήταν οι λαχανόκηποι και τα εξοχικά των πλούσιων Αθηναίων. Το 1970, σχεδόν όλο το σημερινό Χαλάνδρι ήταν λαχανόκηποι και δενδρόκηποι που εφοδίαζαν την πόλη των Αθηνών και των προαστίων με λαχανικά. Μετά από δέκα χρόνια, η παραγωγή των λαχανικών μεταφέρθηκε στον Μαραθώνα. Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος των λαχανικών που καταναλώνονται στην Αττική προέρχεται από τα πιο απομακρισμένα σημεία όχι μόνο της Ελλάδας αλλά όλόκληρου του πλανήτη.

Φίλες και φίλοι, η Αθήνα δεν είναι πόλη, ούτε η Θεσσαλονίκη, ούτε η Αλεξανδρούπολη στην οποία ζω. Και τι είναι  πόλη; Κι αν δεν είναι πόλη, τι είναι; Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την Αθήνα ως πόλη;

Η πόλη, φίλες και φίλοι, είναι, κατά κύριο λόγο, ένας τόπος συνάντησης, άρα προσωρινής διαμονής. Τόπος συνάντησης ποιων; Τόπος συνάντησης αυτών που ζούν εκει κοντά αλλά και πιο μακριά, στην άλλη άκρη της Γης. Γιατί να συναντηθούν εκεί, τι να κάνουν; Να συναντηθούν εκεί για να δείξουν το έργο τους , να γνωρίσουν και να συζητήσουν με άλλους. Να παρουσιάσουν τη θεατρική παράστασή τους, να δείξουν τον χορό τους, να διαβάσουν τους στίχους τους, να πάρουν αποφάσεις, να ανακοινώσουν τις εφευρέσεις τους, να παρουσιάζουν το βιβλίο τους και τις μελέτες τους, να προβάλλουν τις ταινίες τους, να επιδείξουν τα ταχυδακτυλουργικά και ακροβατικά κόλπα τους, να παίξουν τη μουσική τους, να τραγουδήσουν, να αφηγηθούν παραμύθια, να δείξουν τα ρούχα τους, τα παιχνίδια που φτιάχνουν για τα παιδιά, να ανακοινώσουν τη γνώση που παρήγαγαν.

Πολλά από αυτά που ανέφερα, υπάρχουν στη πόλη και θα δούμε παρακάτω τι σημαίνει αυτό. Δεν υπάρχει όμως κάτι πολύ σημαντικό. Δεν υπάρχει αυτάρκεια τροφής, νερού, ενέργειας. Τα Πατήσια και το Χαλάνδρι έγιναν πολυκατοικίες. Καταχείμωνο, πεπόνια από τη Χιλή. Και όπου δεν υπάρχει αυτάρκεια, εκεί υπάρχει εξάρτηση, άρα υποτέλεια, άρα σκλαβιά. Οι πόλεις είναι δεσμωτήρια, είναι στρατόπεδα εργασίας.

Τώρα, φίλες και φίλοι, με την παρακμή της πολιτισμού της εργασίας, με τη γενικευμένη  απαξίωση του εμπορεύματος ‘εργασιακή δύναμη’, οι πόλεις μετεξελίσσονται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Και να θέλουν, δεν μπορούν να είναι στρατόπεδα εργασίας. Οικιακός εγκλεισμός, κατοικίδια δημοκρατία. Ο στρατός περιπολεί ήδη στις πόλεις της Ευρώπης και της Αμερικής. Θα το γνωρίζετε, δεν μπορεί! Δεν θα αργήσει να εμφανιστεί και σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Οδεύουμε ολοταχώς προς την κατάλυση της καπιταλιστικής κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Η πόλη θα ανακτήσει την πρωταρχική της σημασία, θα γίνει πόλις, δηλαδή οχυρό, κάστρο, φρούριο. Επιστρέφουμε ολοταχώς προς το παρελθόν. Οι σεισμικές δονήσεις της κατάρρευσης της κοινωνίας της ηθικής της εργασίας, την κοινωνίας της εργασιομανίας, της κοινωνίας της διαρκούς ποσοτικής ανάπτυξης, της πλήρους κατάρρευσης της καθολικής πολύωρης απασχόλησης, είναι τόσο ισχυρές  που μόνο η αμείλικτη βία είναι δυνατόν να κρατήσει όρθιους τους θεσμούς που προήλθαν από τον κόσμο της λατρείας της εργασίας, της προόδου και της αποδοτικότητας. Από δω και πέρα, όποιος ζει στη πόλη καλό θα ήταν να γνωρίζει ότι είναι έγκλειστος, φυλακισμένος, αιχμάλωτος. (Ένας από αυτούς τους θεσμούς είναι και η ιστορική Αριστερά, κομμάτι της κοινωνίας της λατρείας και της ηθικής της καταναγκαστικής εργασίας)

Μπορούμε να χρησιμοποιούμε τις πόλεις-στρατόπεδα ως πόλεις; Ναι, μπορούμε. Πως; Να φύγουμε από τις πόλεις! Την πόλη, την Αθήνα, ας πούμε, εμείς την κάνουμε πόλη. Η πόλη δεν είναι τα κτίρια, οι δρόμοι, τα μουσεία, τα κλαμπάκια και τα γκουρμέ εστιατόρια. Πόλη είναι οι άνθρωποι που συναντιούνται για λίγες μέρες και μετά την κάνουν. Είναι οι χώροι της συνάντησης, είναι η διαδικασία της συνεύρεσης, είναι τα έργα που παρουσιάζουμε, αυτή είναι η πόλη. Είναι ένας τόπος προσωρινής διαμονής. Τ’όπος μόνιμης διαμονής δεν μπορεί να είναι παρά το μέρος που έχει εξασφαλίσει την αυτάρκειά του – η οποία δεν μπορεί να είναι σε καμιά περίπτωση απόλυτη αλλά κλιμακούμενη. Όταν η Αθήνα εξασφάλιζε τα λαχανικά της και τα φρούτα από Πατήσια και Αμπελόκηπους, νερό από πηγάδια και από πηγές, ήταν πόλη. Το Άουσβιτς δεν ήταν αύταρκες, θα το γνωρίζετε.

Η αυτάρκεια, φίλες και φίλοι, θα είναι ένα από τα ζητήματα που θα απασχολήσουν όλο τον πλανήτη κατά τις δεκαετίες και τους αιώνες που έρχονται. Αυτάρκεια και καπιταλισμός είναι παντελώς ασύμβατα. Εάν γίνουμε αυτάρκεις, ο καπιταλισμός θα καταρρεύσει. Όσο θα υπάρχει καπιταλισμός, αυτάρκεια δεν μπορεί να υπάρξει. Και, είπαμε, όπου δεν υπάρχει αυτάρκεια, εκεί υπάρχει δουλεία.

Πως όμως να φύγουμε από τις πόλεις; Μπορούμε; Τι απαιτείται;

Με αυτά τα ζητήματα όμως θα καταπιαστώ αύριο το πρωί.

Υγεία και Χαρά.