φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.
Θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι η λέξη πρόοδος εμφανίζεται πρώτη φορά στον Ξενοφώντα ως στρατιωτικός όρος αρσενικού γένους – ο πρόοδος ήταν ο στρατιώτης που προχωρούσε (-οδος) πριν (προ-) τους άλλους, μέσα στη χώρα των εχθρών για να συγκεντρώσει πληροφορίες σχετικά με το έδαφος, τη θέση και την κατάσταση του αντιπάλου στρατεύματος. ‘Επρεπε δε να ήταν πολύ παρατηρητικός, γρήγορος και ευκίνητος για να μπορεί να μεταφέρει στους αξιωματικούς του όσο γίνεται ταχύτερα περισσότερες και ακριβέστερες πληροφορίες. Με αυτήν την έννοια, οι δορυφόροι που επιτηρούν τον πλανήτη και κάθε άλλος τρόπος επιτήρησης και παρακολούθησης είναι πρόοδοι, με την αρχαία ελληνική σημασία του όρου, είναι δηλαδή κατάσκοποι. Αργότερα, κατά την ελληνιστική εποχή, ο πρόοδος έγινε η πρόοδος και σήμαινε απλά το προχώρημα, την προπόρευση. Σήμερα όμως, η λέξη σημαίνει τη θετική πορεία, την εξέλιξη προς το καλύτερο, τη βελτίωση. Πως να εξηγήσουμε την προέλευση αυτής της σημασίας;
Η νεοελληνική λέξη πρόοδος δεν προέρχεται από την αρχαία αντίστοιχη αλλά αποτελεί απόδοση της γαλλικής λέξης progres, που σημαίνει και προχώρημα και βελτίωση και δεν είναι άλλη από τη λατινική λέξη progressus που αρχικά σήμαινε προχώρημα, προπόρευση (από το ρήμα progredior, προχωρώ, είμαι μπροστά) και μεταφορικά την προκοπή, την επίδοση. Είναι σαφές ότι σε αυτή τη μεταφορική σημασία της λέξης λανθάνει η ινδοευρωπαϊκής (ποιμενικής) προέλευσης αντίληψη ότι είναι καλύτερα να είσαι μπροστά, να είσαι πρώτος – η λέξη πρώτος δηλώνει αυτόν που είναι πιο μπροστά από όλους τους άλλους (προ-ατος >πρωτος). Ποιος να είναι μπροστά και γιατί;
Είναι καλύτερα να είσαι μπροστά μόνο εάν είσαι ποιμένας ή πολεμιστής.
Μόνο εάν είσαι Κύριος, μόνο εάν είσαι καπιταλιστής της παραγωγής και του χρήματος.
Θα συνεχίσω αύριο το πρωί
Σχολιάστε ελεύθερα!