φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.
Κάθε εμπόρευμα έχει μια ημερομηνία γέννησης – πολλά έχουν και ημερομηνία θανάτου. Το εμπόρευμα-κινητό τηλέφωνο γεννήθηκε το 1995, ας πούμε. Ο ηλεκτρικός λαμπτήρας το 1932. Η διαπίστωση αυτή μας παρακινεί να θέσουμε το εξής ερώτημα: ποιο είναι το πρώτο καπιταλιστικό εμπόρευμα; Δεν θα δυσκολευτούμε να απαντήσουμε: η εργασιακή δύναμη. Κάποιος την πουλάει, κάποιος την αγοράζει . Αυτός που την αγοράζει, την χρησιμοποιεί για να παραγάγει άλλα εμπορεύματα, ας πούμε κάρβουνο, νήμα, ύφασμα, κανόνια, ρολόγια. Χωρίς αυτό το πρώτο, λογικά και χρονικά, εμπόρευμα δεν μπορεί να υπάρξει ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, οι καπιταλιστικοί κοινωνικοί σχηματισμοί.
Είμαστε βέβαιοι ότι το εμπόρευμα (άρα και το χρήμα) υπήρχαν πολύ πριν τον καπιταλισμό. Το ερώτημα λοιπόν που θέσαμε παραπάνω παίρνει την εξής μορφή: ποιο ήταν το πρώτο εμπόρευμα του δυτικού πολιτισμού; Και σε αυτήν την ερώτηση δεν θα δυσκολευτούμε να απαντήσουμε: ο δούλος. Όχι η εργασιακή δύναμη ενός ανθρώπου, αλλά όλη του η ύπαρξη. Ενώ ο εργάτης πουλάει ο ίδιος την ικανότητα να εργαστεί, από ανάγκη βέβαια, η χρεία τον αναγκάζει να το κάνει (χρέος σημαίνει χρεία), μια ανάγκη που δεν προέκυψε από τον ουρανό αλλά ήταν το αποτέλεσμα της συνειδητής δράσης εμπόρων που επεδίωξαν να αναλάβουν την οργάνωση της παραγωγής με δικούς τους όρους, με κριτήριο δηλαδή την αύξηση της ισχύος τους, ο δούλος δεν πουλάει ο ίδιος το σώμα του – αν και υπήρξε και αυτή η πρακτική και θα δούμε για ποιους λόγους. Για να γίνει ο δούλος εμπόρευμα πρέπει πρώτα να απαχθεί, να αιχμαλωτιστεί.
Η παρατήρηση αυτή μας ωθεί να διατυπώσουμε το εξής ερώτημα: εάν ο δούλος-εμπόρευμα είναι αποτέλεσμα απαγωγής και αιχμαλωσίας, μήπως η απαγωγή και η αιχμαλωσία εντυλίσσονται, ενυπάρχουν, καταγράφονται, επιβιώνουν, αποτυπώνονται και στο χρήμα, στον τόκο, στο χρέος, στο κεφάλαιο, το οποίο δεν είναι παρά μια κοινωνική σχέση, μια μορφή Κυριαρχίας.
Μήπως το χρήμα, ο τόκος, το χρέος, το κεφάλαιο ως χρήμα είναι υλικές μορφές της απαγωγής και της αιχμαλωσίας; Μήπως ο καταναλωτής ενός οποιουδήποτε εμπορεύματος, ο χρήστης του χρήματος, ο δανειολήπτης, ο χρεώστης (0 οφειλέτης) υποβιβάζεται στην κατάσταση του θύματος απαγωγής και του αιχμαλώτου; Μήπως ο ίδιος ο καπιταλιστής είναι θύμα απαγωγής, μήπως είναι αιχμάλωτος; Μήπως το εμπόρευμα, το χρήμα, ο τόκος, το χρέος είναι μέσα απαγωγής και αιχμαλωσίας; Πως είναι δυνατόν κάποιος να είναι απαγωγέας και θύμα απαγωγής;
Εάν όντως το εμπόρευμα, το χρήμα, ο τόκος, το κεφάλαιο καταγράφουν αφενός την απαγωγή και την αιχμαλωσία και αφετέρου είναι μέσα απαγωγής και αιχμαλωσίας, δεν θα έπρεπε η επί των ημερών μας συζήτηση περί του χρέους να είναι μια συζήτηση περί της απαγωγής και της κοινωνικής αιχμαλωσίας;
Είμαι οικοδόμος-καλουπατζής, δεν έχω την απαραίτητη κατάρτιση και γνώση για να απαντήσω σε όλα αυτά τα ερωτήματα. Ως αδαής το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να ρωτάω – εκτός από αδαής είμαι και φιλομαθής. Απευθύνομαι λοιπόν στους ακαδημαϊκούς οικονομολόγους και περιμένω μήπως κάποιος φιλοτιμηθεί να διατυπώσει κάποια απάντηση.
Είμαι βέβαιος ότι θα αργήσουν να απαντήσουν. Μέχρι τότε, ίσως καταφέρω να διατυπώσω τις δικές μου απαντήσεις. . .
Σχολιάστε ελεύθερα!