που, από ποιους παίζεται σήμερα το καλύτερο ποδόσφαιρο;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα!

Που, από ποιους παίζεται σήμερα το καλύτερο ποδόσφαιρο; Στο ερώτημα αυτό υπάρχουν δυο απαντήσεις. Η μια απάντηση δίνεται από τη σκοπιά του σημερινού ανδρικού ποδοσφαίρου ως επαγγελματικού αθλήματος και θεάματος. Τι εννοούμε όταν λέμε ‘παίχτηκε καλό ποδόσφαιρο’ ή ‘είδαμε καλό ποδόσφαιρο’; Τι εννοούμε όταν λέμε ‘ωραίο μάτς’ ή ‘ωραίο παιχνίδι’;  Είναι το ποδόσφαιρο που μας ενθουσίασε, που μας αναστάτωσε; Τι μας ενθουσιάζει και μας αναστατώνει όταν βλέπουμε 22 άνδρες να παίζουν ποδόσφαιρο; Η μάχη για την διεκδίκηση της μπάλας, η μάχη για την επίτευξη της διείσδυσής της, η ίδια η διείσδυση της μπάλας, την οποία ασφαλώς εκλαμβάνουμε, ασύνειδα φυσικά, ως βλήμα και ως πέος. Ενθουσιαζόμαστε και αναστατωνόμαστε διότι βλέπουμε δυο ομάδες ανδρών να προσπαθούν να σκοτώσει η μια την άλλη και ταυτόχρονα να τη γαμήσει. Ταυτιζόμαστε με την ομάδα μας  και παθαίνουμε ότι παθαίνει κι αυτή: εάν νικήσει, σκοτώνει και γαμάει, σκοτώνουμε και γαμάμε κι εμείς. Εάν ηττηθεί, σκοτώνεται και γαμιέται, σκοτωνόμαστε και γαμιόμαστε κι εμείς. Προχτές, η ομάδα της Αργεντινής μας σκότωσε και μας γάμησε. Η Εθνική μας ομάδα επέστρεψε σκοτωμένη και γαμημένη.

Η άλλη απάντηση δίνεται από τη σκοπιά όχι πως παίζεται το ποδόσφαιρο από τους επαγγελματίες ποδοσφαιριστές μέσα στο γήπεδο (με θεατές, κανόνες, διαιτητή, συγκεκριμένη διάρκεια του αγώνα, με καθορισμένο αριθμό παικτών, και άλλα πολλά) αλλά πως παίζεται το ποδόσφαιρο χωρίς  διαιτητή, χωρίς καθορισμό του αριθμού των παικτών και της διάρκειας, με ελάχιστους κανόνες. Δίνεται δηλαδή από τη σκοπιά του ποδοσφαίρου ως παιχνίδι.Στην απάντηση του κομβικού ερωτήματος που θέσαμε θα μας βοηθήσει ένας βετεράνος διάσημος ποδοσφαιριστής, ο Φραντς Μπεγκενμπάουερ. Σε μια συνέντευξή του, πριν από πολλά χρόνια,  είχε ερωτηθεί για το ποιο ήταν το καλύτερο παιχνίδι που είχε παίξει στη ζωή του, και έδωσε την εξής απάντηση: ένα απόγευμα, στο πάρκο, με τα παιδιά της γειτονιάς.

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω εάν με τη λέξη “παιδιά” ο Μπεκενμπάουερ εννοούσε αγόρια και κορίτσια – αλλά έχω δει στη Γερμανία μεικτές ομάδες παιδιών και εφήβων  να παίζουν ποδόσφαιρο σε πάρκο. Ποδόσφαιρο από μεικτές ομάδες παιδιών και εφήβων  παίζεται πολύ συχνά στην Ελλάδα, και όχι μόνο: την ώρα του μαθήματος της γυμναστικής ή του διάλείμματος στις σιδηρόφρακτες αυλές των σχολείων – Δημοτικών, Γυμνασίων και Λυκείων. Στις φτωχές χώρες, εκεί όπου υπάρχουν ακόμα αλάνες και χωράφια, οι ομάδες συγκροτούνται κυρίως μόνο από αγόρια, ιδίως στις μουσουλμανικές χώρες. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι το καλύτερο ποδόσφαιρο παίζεται από μεικτές ομάδες παιδιών και εφήβων. Γιατί αυτό το ποδόσφαιρο είναι το καλύτερο; Είναι το καλύτερο διότι είναι παιχνίδι: παίζεται από ομάδες που σχηματίζονται μόνο για ένα παιχνίδι, χωρίς διαιτησία, χωρίς προπονητές, με ελάχιστους κανόνες. Ο ανταγωνισμός είναι τόσος όσο χρειάζεται για να υπάρξει ένα παιχνίδι με δυο ομάδες που διεκδικούν και συγκρούονται συμβολικά, δηλαδή ελάχιστος Αυτό που ευχαριστεί τους  παίκτες είναι ο χαβαλές του παιχνιδιού και όχι η νίκη. Δεν υπάρχει αυστηρότητα: φεύγουν από το παιχνίδι για να πάνε να πιουν νερό ή να μιλήσουν με κάποιον και επιστρέφουν χωρίς καμιά απολύτως κύρωση. Δεν υπάρχουν πρωταθλήματα, δεν υπάρχουν κατηγορίες, δεν υπάρχουν στατιστικές, δεν υπάρχουν θεατές. Ας το επαναλάβουμε: σήμερα το ποδόσφαιρο παίζεται μόνο από μεικτές ομάδες παιδιών και εφήβων. Εάν θέλει κάποιος να μελετήσει το ποδόσφαιρο-παιχνίδι, μόνο προς τα εκεί μπορεί να στρέψει το ερευνητικό του βλέμμα. Πουθενά αλλού.

Εάν μπορούσαμε να επιστρέψουμε στο παρελθόν, στην Ελλάδα των δεκαετιών του ’50, του ’60 και του ’70, θα βλέπαμε και ενήλικες άνδρες  να παίζουν  ποδόσφαιρο. Σε όλες τις γειτονιές υπήρχαν αλάνες και χωράφια, όπου τις Κυριακές οι άνδρες συγκροτούσαν ομάδες κι έπαιζαν μπάλα με τις ώρες. Εκεί  που είναι χτισμένο σήμερα το ΟΑΚΑ, υπήρχαν πολλές αλάνες και χωράφια, λιόδενδρα και οπωροφόρα, παιδιά και άνδρες έπαιζαν μπάλα, τη Πρωτομαγιά γινόταν χαμός, φαγοπότια, τραγούδια, χορός, παιχνίδι, ερωτοτροπίες, το βράδυ γινόταν τεκές ή γαμιστρώνας. Η Καλογρέζα ήταν ένα κομμουνιστικό χωρόχρονο – για την Καλογρέζα περισσότερα αύριο. Σήμερα οι άνθρωποι δεν παίζουν ποδόσφαιρο. Βλέπουν ποδόσφαιρο, είναι οπαδοί και θεατές. Αυτό που βλέπουν δεν είναι παιχνίδι, κι αυτοί που παίζουν δεν είναι παίκτες. Αυτό που βλέπουν οι οπαδοί και οι θεατές είναι μια δουλείά, αυτοί που παίζουν είναι εργαζόμενοι, επαγγελματίες.

Τι προτιμάμε, φίλες και φίλοι; Να παίζουμε ή να βλέπουμε τους άλλους να δουλεύουν παίζοντας; Όσοι και όσες επιλέγουμε να παίζουμε αντί να βλέπουμε, αναρωτιόμαστε; Μπορούμε σήμερα να παίξουμε; Όχι; Γιατί; Γιατί δεν έχουμε χρόνο και χώρο. Εάν αποκτήσουμε χρόνο και χώρο, θα παίξουμε, κι αν παίξουμε, το επαγγελματικό ποδόσφαιρο θα παρακμάσει και θα εξαφανιστεί.

Στα προσεχή μας σημειώματα θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε σε τρία κομβικής σημασίας ερωτήματα. Το πρώτο: γιατί με την γενίκευση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής εξαφανίστηκαν όλα τα παιχνίδια του παρελθόντος, γιατί ο Κύριος καπιταλιστής δεν αφήνει τον Υποτελή να παίξει αλλά τον παροτρύνει να βλέπει άλλους να παίζουν; Το δεύτερο: μήπως το επαγγελματικό ποδόσφαιρο συνιστά ένα τρόπο συρρίκνωσης του εμμενούς κομμουνισμού; Εάν δώσουμε μια καταφατική απάντηση, οφείλουμε να θέσουμε και το εξής ερώτημα: πότε θα γκρεμίσουμε το ΟΑΚΑ, πότε θα καταργήσουμε το επαγγελματικό ποδόσφαιρο και όλες τις διοργανώσεις του, εθνικές, ευρωπαϊκές και παγκόσμιες; Και το τρίτο:  θα παίζουμε και πως ποδόσφαιρο σε μια κομμουνιστική κοινωνία;

Σας εύχομαι υγεία και χαρά

και μη ξεχνάτε ότι η σκέψη είναι δημιουργία και η δημιουργία ποίηση. Επίσης μη ξεχνάτε ότι και οι αγελάδες στο στάβλο είναι υγιείς. . . Κατά πόσο είναι χαρούμενες, δεν γνωρίζω. . .