Ανωτάτη Σχολή Κακών Τεχνών: δημοσιεύσεις Ιουνίου-Σεπτεμβρίου

φίλες και φίλοι!

Κατά τη διάρκεια του τετραμήνου Ιουνίου- Σεπτεμβρίου θα  δημοσιευτεί μια σειρά άρθρων και μελετών που θα έχουν ως αντικείμενο:

1. τον ποιμενικό τρόπο παραγωγής, ένα τρόπο παραγωγής για τον οποίο οι μαρξιστές αδιαφορούν πλήρως, αν και η μελέτη και η κατανόηση του μας βοηθούν να δούμε αθέατες όψεις της γένεσης τόσο του δουλοκτητικού και φεουαδαρχικού όσο και του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Από το 4.000 π.Χ και μέχρι το 1350 μ.Χ. άγριοι και πολεμοχαρείς ποιμενικοί λαοί εγκατέλειπαν τις στέπες και τις ημιερημικές περιοχές όπου ζούσαν και εισέβαλαν, σπέρνοντας τον τρόμο και την καταστροφή, στις περιοχές των αγροτικών κοινοτήτων. Η σημερινή παγκόσμια κατάσταση, εν πολλοίς, είναι το αποτέλεσμα αυτών των ποιμενικών εισβολών. Οι ιστορικοί διατυπώνουν κάποια ερωτήματα στα οποία όμως δεν μπορούν να δώσουν απαντήσεις που να μην είναι αντιφατικές μεταξύ τους.Γιατί εγκατέλειπαν τα βοσκοτόπια; Γιατί ήταν πολεμοχαρείς και καθυστερημένοι σε σύγκριση με τους αγρότες; Πως προέκυψε ο ποιμενικός τρόπος παραγωγής; Επιβιώνουν στις μέρες μας στοιχεία αυτού του τρόπου παραγωγής και ποια είναι αυτά; Το καπιταλιστικό εργοστάσιο έχει ως πρότυπο το μαντρί; Για να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα πρέπει να κατανοήσουμε τον ποιμενικό τρόπο παραγωγής.

2.  ένα σουμερικό ποίημα, στο οποίο εντοπίζουμε τις ρίζες της ιστορίας του Κάιν και του Άβελ που διαβάζουμε στην Παλαιά Διαθήκη. Πρόκειται για μια συζήτηση μεταξύ του Dumuzi, του θεού της εκτροφής των ζώων και του  Enkimdu, του θεού της γεωργίας. Το ποίημα έχει μεταφραστεί από τον S. N. Kramer και είναι δημοσιευμένο στη συλλογή Κείμενα της Αρχαίας Εγγύς Ανατολής σχετιζόμενα με την Παλιά Διαθήκη (Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament, ed. James B. Pritchard, Princeton University Press, 1969).

3. το ποιμενικό λεξιλόγιο του Πλάτωνα. Οι δουλοκτήτες γαιοκτήμονες της Αττικής, όλης της αρχαίας Ελλάδας,  ήταν απόγονοι ποιμένων. Στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια οι ήρωες είναι ποιμένες. Από τον 8ο αιώνα π.Χ άρχισαν να εγκαταλείπουν την εκτροφή των ζώων και να στρέφονται προς τη καλλιέργεια της γης με την χρήση δούλων. Η διαδικασία αυτό ολοκληρώθηκε μετά από τρεις αιώνες, κατά την κλασική εποχή του 5ου αιώνα, με την ολοκληρωτική γενίκευση του δουλοκτητικού τρόπου παραγωγής.  Οι ολιγαρχικοί γαιοκτήμονες της Αττικής δεν εγκατέλειψαν ποτέ τον ποιμενικό τρόπο σκέψης –  σε αντίθεση με τους δημοκρατικούς. Οι δυό αυτές μερίδες έδιναν διαφορετική απάντηση στο κομβικής σημασίας ερώτημα: πως να εξασφαλίσουμε την υπακοή και την αφοσίωση των υποτελών; Ο ‘Επιτάφιος του Περικλέους’ (Θουκυδίδης, Β 34-44)  καταγράφει την απάντηση που έδωσαν οι δημοκράτες: θα τους ενθαρρύνουμε να μας μιμηθούν. Και εσείς μπορείτε να γίνετε, γρήγορα και εύκολα, πλούσιοι, ισχυροί και διάσημοι. Αυτό που μας λέει και σήμερα η δημοκρατία (ίσες ευκαιρίες για όλους – να γίνουμε πλούσιοι, ισχυροί και διάσημοι) Την απάντηση των ολιγαρχικών τη διατύπωσε ο Πλάτων (Πολιτεία, Πολιτικός, Νόμοι): ορίζει την πολιτική ως ανθρωποβοσκητική τέχνη και επιστήμη και θεωρεί ότι εάν οργανώσουμε την κοινωνία με πρότυπο το μαντρί, τότε αναγκαστικά οι υποτελείς θα υποβιβαστούν στην κατάσταση του εκτρεφόμενου, του υποζυγίου ζώου. Η μελέτη του πλουσιότατου ποιμενικού λεξιλόγιου στα τρία προαναφερθέντα πολιτικά έργα του Πλάτωνα επιβεβαιώνει ή όχι αυτή την ανάγνωση;

4. τον ‘Προμηθέα Δεσμώτη’. Ο Αισχύλος δεν ανήκε στην τάξη των γαιοκτημόνων και μπόρεσε να κατανοήσει τους κινδύνους που εγκυμονεί για τους ελεύθερους μικροκαλλιεργητές (τους αυτουργούς) η στρατηγική των δημοκρατικών δουλοκτητών. Τσίμπαγαν τα φτωχαδάκια και πήγαιναν να πολεμήσουν για να γίνουν πλούσιοι, μόνο που δεν γύριζαν και η γη τους περνούσε στα χέρια των δημοκρατικών αρπάγων (ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος!!!) Ο Προμηθέας Δεσμώτης είναι ένα μεγαλοπρεπές γαμοσταυρίδι κατά της δουλοκτητικής δημοκρατίας.  Θα δείξουμε ότι ο Προμηθέας Δεσμώτης έχει γραφτεί από τον Αισχύλο λίγους μήνες πριν πεθάνει στη Σικελία.

5. την ιδεολογία της ταλαιπωρίας όπως έχει διατυπωθεί στον ‘Επιτάφιο του Περικλέους’ (Θουκυδίδης Β 34-44). Ο ήρωας, ο ποιμένας πολεμιστής, στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια λατρεύει την ταλαιπωρία διότι λατρεύει τον πόλεμο μιας και μόνο με αυτόν μπορεί να γίνει πλούσιος, ισχυρός και διάσημος. Όταν έγινε γαιοκτήμονας δουλοκτήτης, για να αμυνθεί αλλά και να αρπάξει τη γη των μικροκαλλιεργητών πλάσαρε την ιδεολογία της ταλαιπωρίας. Αν δεν ταλαιπωρηθείτε, αν δεν πολεμήσετε, δεν θα γίνετε πλούσιοι, λέει ο Περικλής στους ελεύθερους μικροκαλλιεργητές (αυτουργοί). Ο Επιτάφιος του Περικλέους είναι  από τα κείμενα εκείνα που μας βοηθούν να γνωρίσουμε τον Κύριο (σε αυτά συγκαταλέγονται οι Ψαλμοί του Δαυίδ, η Πολιτεία του Πλάτωνα και άλλα. . . ). Συγκεκριμένα, θα εστιάσουμε την προσοχή μας στη γλώσσα και την ορολογία της ιδεολογίας της ταλαιπωρίας αυτού του κειμένου. Τα πορίσματα θα είναι εξόχως ενδιαφέροντα.

6. την ‘Ιλιάδα’ και την Επανάσταση στις Στρατιωτικές Υποθέσεις (Revolution in Military Affairs, RMA). Τα πιο σημαντικά επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα του δυτικού πολιτισμού έχουν διατυπωθεί στην Ιλιάδα ως επιθυμίες του ήρωα. Ο τρόπος με τον οποίο θέλει να πολεμά ο Κύριος των ημερών μας , ο καπιταλιστής της παραγωγής και του χρήματος, έχει διατυπωθεί με τον μια σαφή τρόπο στην Ιλιάδα: να πολεμά όσο γίνεται με λιγότερους πολεμιστές, από μακριά, τόσο μακριά που να μην φαίνεται, από ψηλά, με ταχύτατα και αόρατα βλήματα, που είναι άκρως καταστροφικά και φονικά, που είναι αλάνθαστα, που έχουν αδάμαστη διατρητότητα, να μετακινείται με ταχύτατα μηνύματα, να επικοινωνεί ταχύτατα με τους άλλους, κλπ. Όταν μελετάμε ένα τόσο σοβαρό ζήτημα, όπως την RMA, θα πρέπει πάντα να το προσεγγίζουμε κι από την πλευρά της επιθυμίας του Κυρίου.

7. την ‘Ιλιάδα’ και τον ‘Αόρατο’ του Ε. Γ. Ουέλς. Μια από τις επιθυμίες του ήρωα που έχει καταγράψει η Ιλιάδα ήταν η αορασία: ήθελε να ήταν αόρατος, να βλέπει χωρίς να τον βλέπουν. Ποιος βλέπει χωρίς να τον βλέπουν; Ο θεός φυσικά. Ο θεός δεν ήταν, δεν είναι, δεν θα πάψει να είναι αυτό που θα ήθελε ο ήρωας, ο Κύριος να ήταν, να είναι. Οι επιθυμίες του ήρωα έχουν καταγραφεί άλλοτε ρητά και με σαφήνεια (να σας θυμίσω τον στίχο Θ 539 ‘να ήμουνα για πάντα νέος και αθάνατος’ ) κι άλλοτε άρρητα, υπαινικτικά.Όλες οι ιδιότητες των θεών (και του Θεού, ασφαλώς) δεν είναι παρά επιθυμίες του ήρωα, του Κυρίου. Ο αόρατος θεός δεν είναι παρά μια υπαινικτική καταγραφή της επιθυμίας της αορασίας. Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι η Ιλιάδα εγκαινιάζει τη φανταστική λογοτεχνία και θα πρέπει πάντα να τη έχουμε κατά νου όταν διαβάζουμε επιστημονική φαντασία. Ο Ουέλς έγραψε τον ‘Αόρατο’ την εποχή που επιταχυνόταν η γένεση του θεού, το 1897, την εποχή που η τεχνολογία και η επιστήμη άρχισε να εκπληρώνει τις επιθυμίες του Κυρίου, τις επιθυμίες που είχαν καταγραφεί στην ‘Ιλιάδα’.

7. τη μελέτη του τετράχρονου κινητήρα υπό το φως της αντίληψης του Αριστοτέλη για τον θεό. Ο Αριστοτέλης μας έδωσε μια εικόνα ενός θεού που κινεί τα πάντα χωρίς να τον κινεί κανείς. Ο θεός είναι το πρώτο ακίνητο κινούν. Ο θεός είναι ένας ακίνητος κινητήρας. Αλλά και μηχανή του αυτοκινήτου μας δεν είναι ένας ακίνητος κινητήρας; Μήπως ο τετράχρονος κινητήρας δεν είναι παρά μια στιγμή της γένεσης του θεού;

8. το τέλος της ένοπλης επαναστατικής βίας. Τώρα που ο Κύριος έγινε θεός, τώρα δηλαδή που εκπλήρωσε όλες του τις επιθυμίες του, εκτός από δύο, την αθανασία και την απεξάρτησή του από τον υποτελή Παραγωγό, τώρα που κοντεύει να πολεμά όπως ακριβώς το φαντάστηκε πριν από 2.700 χρόνια, τώρα που διαθέτει όπλα πολύ πιο ισχυρά από τον κεραυνό, τώρα που διαθέτει πυρηνικά και αόρατα πολεμικά αεροσκάφη, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι είμαστε σε θέση να τον αντιμετωπίσουμε στο πεδίο της μάχης; Είναι σε θέση να έχουν στη διάθεσή τους αόρατα αεροσκάφη και πυρηνικά; Η σύγχρονη RMA, η σύγχρονη Επανάσταση στις Στρατιωτικές Υποθέσεις, έβαλε ένα οριστικό τέλος στην ένοπλη επαναστατική βία. Όχι στην επαναστατική βία, στην ένοπλη επαναστατική βία. Κάποιοι από την ιστορική Αριστερά, ολοφάνερα κολλημένοι με το ένδοξο επαναστατικό παρελθόν, νοσταλγούν αυτό το παρελθόν και φαντασιώνονται πως πολεμούν στους δρόμους της Αθήνας με τα Καλάσνικλοφ στα χέρια. Κάποιοι άλλοι είναι πιο βιαστικοί. Κάποιοι που δεν έχουν Καλάσνικοφ πετάει μολότοφ. Τι να πει κανείς!

9. το μέλλον της συζήτησης μεταξύ μαρξισμού και αναρχισμού.Πριν από 150 χρόνια οι μαρξιστές και οι αναρχικοί συζητούσαν μεταξύ τους. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, η συζήτηση διακόπηκε. Τώρα, εκατόν πενήντα χρόνια μετά, μπορούμε να κάνουμε έναν απολογισμό εκείνης της συζήτησης και να βγάλουμε το καπέλο στους αναρχικούς. Ο αναρχισμός επιβεβαιώθηκε, όχι ο μαρξισμός της λατρείας του κράτους. Αυτόι δεν σημαίνει ότι ο μαρξισμός είναι ξεπερασμένος. Ενώ οι αναρχικοί διαβάζουν Μαρξ και κάποιους ενδιαφέροντες επιγόνους (π.χ, η σχολή της Φραγκφούρτης), οι μαρξιστές απαξιούν να διαβάσουν τα αναρχικά κείμενα. Οι αναρχικοί είπαν ότι δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις το κράτος για να φτιάξεις μια νέα κοινωνία. Η σημερινή ιστορική, νεκροζώντανη Αριστερά, βαράει το ίδιο βιολί, παρά την παταγώδη αποτυχία του κρατικού καπιταλισμού που τον βάφτισαν κομμουνισμό λίγες μέρες πριν καταρρεύσει. Οι αναρχικοί είπαν ότι η μείωση του χρόνου εργασίας είναι πιο επαναστατική από τις οικονομικές διεκδικήσεις. Η ιστορική Αριστερά το μυαλό της το έχει στις αποδοχές. Οι αναρχικοί μίλησαν για την κατάργηση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, οι ιστορική Αριστερά θέλει επιμήκυνση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης! Οι αναρχικοί ήταν πολύ ευαίσθητη στο ζήτημα της αναντιστοχίας λόγων και έργων, οι της ιστορικής Αριστεράς την έχουν αναγάγει σε υψηλή τέχνη. Οι αναρχικοί έλεγαν ότι πρέπει να ταυτίσουμε τους σκοπούς με τα μέσα, ότι οι σκοποί μας πρέπει να είναι σημείο εκκίνησης, ότιο η ισότητα και η ελευθερία πρέπει να ασκούνται και να επιβεβαιώνονται καθημερινά στη πράξη, οι αριστεροί κομματάρχες τα γράφουν όλα αυτά στ’ αρχίδια τους.

10. τον ποδοσφαιριστή ως ήρωα και ως δούλο. Είναι δυνατόν να είναι κανείς και ήρωας και δούλος; Ναι, είναι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ποδοσφαιριστές-ήρωες που τους αγοράζουν και τους πουλάνε οι Κύριοι, οι ιδιοκτήτες των ποδοσφαιρικών επιχειρήσεων. Υπάρχουν ποδοσφαιριστές που είναι πλούσιοι, ισχυροί και διάσημοι. Ταυτόχρονα, αποτελούν αντικείμενα αγοραπωλησιών. Πρόκειται για δουλεμπόριο ηρώων. Πως γίνεται αυτό; Πως πουλιέται κι αγοράζεται ένας ήρωας; Υπάρχει μόνο μια εξήγηση: η φύση του ήρωα. Ο ήρωας δεν είναι απλά δούλος, είναι κάτι χειρότερο: είναι ένας ενδεής ζητιάνος.

11. τη σιωπή της ιστορικής Αριστεράς. Η ιστορική, νεκροζώντανη Αριστερά σιωπά για τα πιο σημαντικά ζητήματα, για τα πιο κρίσιμα κοινωνικά προβλήματα. Μιλάει για το πως θα είναι ένας άλλος κόσμος που είναι εφικτός, στον οποίο κόσμο οι άνθρωποι θα είναι πάνω από τα κέρδη; Μιλάει για τον κομμουνισμό; Για τον αναρχισμό; Πόσο θα εργαζόμαστε σε μια άλλη δίκαιη κοινωνία;  Θα υπάρχει επάγγελμα; Θα υπάρχουν δάσκαλοι και καθηγητές; Μιλάει για τον θάνατο; Μιλάει την επιστήμη και την τεχνολογία; Μιλάει για το αυτοκίνητο; Για το ποδόσφαιρο; Μιλάει για την ανθρωπογένεση; Όχι, σιωπά. Γιατί;

12. για τη στάση πληρωμών και την Αριστερά. Η ιστορική Αριστερά συζητά για το εάν θα πληρώσουμε ή όχι ‘το (κρατικό) χρέος μας’. Γιατι δεν συζητά το εάν θα πληρώσουμε ή όχι τα δικά μας χρέη στις τράπεζες, τους δικούς μας λογαριασμούς στο κράτος ή στις ιδιωτικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, τα δικά μας τέλη, τα διόδια, τα δικά μας πρόστιμα. Ξέρετε ότι στην Αττική το 30% των νοικοκυριών δεν πληρώνουν τα κοινόχρηστα; Μπορεί η ιστορική Αριστερά να χρησιμοποιήσει τη στάση πληρωμών ως μέσο ανατροπής του Πρόγράμματος Σταθερότητας; ΟΧΙ, κατηγορηματικά ΟΧΙ!

13. για τον κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής. Τι εννοούμε με τον όρο ‘τρόπος παραγωγής’; Υπήρξε ‘κομμουνιστικός τρόπος παραγωγής’; Υπάρχει, θα υπάρξει;

14.  τη διάρκεια του χρόνου εργασίας σε μια διευρυμένη κομμουνιστική κοινωνία. Γνωρίζουμε πόσο θα εργαζόμαστε σε μια κομμουνιστική κοινωνία; Μπορούμε να το υπολογίσουμε από τώρα; Ναι, μπορούμε. Εάν λάβουμε υπόψη μας ότι εργαζόμαστε λιγότεροι από τους μισούς, ότι θα εργάζονται και τα παιδιά και οι γέροι (εννοείται όποτε θέλουν, όπου θέλουν κι όσο θέλουν – η παιδική και η γεροντική εργασία θα είναι το πρότυπο της κομμουνιστικής εργασίας), ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος της παραγωγής θα καταργηθεί ή θα περιοριστεί, ότι  θα αυξηθεί ο χρόνος ζωής των προϊόντων, ότι θα μειωθούν οι μεταφορές, ότι θα χρησιμοποιούμε ήπιες μορφές ενέργειας, ότι θα μειωθεί η εργασία αποκατάστασης των ζημιών, ότι θα αυξηθεί η προσωπική ή ομαδική αυτοπαραγωγή, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι δεν θα εργαζόμαστε ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΕΝΑ ΜΗΝΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ, και πολύ είναι! Κομμουνιστική είναι μια κοινωνία που το μέλημά της για συνεχή μείωση του αναγκαίου κοινωνικού χρόνου εργασίας είναι μόνιμο, σταθερό και απαρέγκλιτο.

15.  την κατάργηση του επαγγέλματος σε μια διευρυμένη κομμουνιστική κοινωνί. Τι νόημα θα έχει το επάγγελμα σε μια κοινωνία που θα εργαζόμαστε το πολύ ένα μήνα και ο χρόνος αυτός θα τείνει να μειώνεται μέχρι να εξαφανιστεί τελείως η αναγκαστική εργασία;Δεν θα υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να ασχολούμαστε κάθε χρόνο με την ίδια κοινωνική δραστηριότητα ή να είμαστε στον ίδιο τόπο. Θα μπορούμε να εργαζόμαστε σε οποιοδήποτε μέρος της Γης, σε οποιαδήποτε δραστηριότητα. Διατυπώνεται η ένσταση ότι εάν δεν θα υπάρχει το επάγγελμα, δεν θα υπάρχουν και ειδικοί, π.χ. καρδιογειρουργοί. Μεγάλο λάθος: όλοι και όλοι θα είμαστε ειδικοί, μιας και θα έχουμε παρά πολύ ελεύθερο χρόνο.  Σε αυτον τον ελεύθερο χρόνο θα μπορεί ο καθένας και η καθεμιά να καταπιαστεί σοβαρά με αυτό ή αυτά που του/της αρέσει. Πέρα από αυτό, δεν θα χρειαζόμαστε και πολλούς ειδικούς σε μια κοινωνία στην οποία θαν εργαζόμαστε ένα μήνα το χρόνο.

16. τη σχέση κομμουνισμού και λαχανόκηπου. Η πεποίθηση ότι σήμερα τα καθαρά και θρεπτικά λαχανικά είναι μόνο που αυτά ή οι στενοί μας φίλοι παράγουν είναι προάγγελος μεγάλων κοινωνικών αλλαγών. Σε μια κομμουνιστική κοινωνία τα λαχανικά θα τα παράγουμε εμείς οι ίδιοι, ατομικά ή ομαδικά, ενώ τα φρούτα, ομαδικά (κοινοτικοί οπωρώνες). Μόνο η ατομική και ομαδική παραγωγή λαχανικών μπορεί να καταργήσει τις μονοκαλλιέργειες, να περιορίσει δραστικά τη παραγωγή των χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, να καταργήσει τις συσκευασίες, τη μεταφορά, τη σπατάλη ενέργειας και εργασίας.

Όποιος κι όποια θέλει να δημοσιεύσει κάποια δική του/της μελέτη ή άρθρο πάνω σε αυτά τα ζητήματα, ή και άλλα, ο χώρος της Ανωτάτης Σχολής Κακών Τεχνών, είναι διαθέσιμος.