η χειρονομία του κωλοδάχτυλου

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Αντικείμενο του σημερινού σημειώματός μας θα είναι η χειρονομία του κωλοδάχτυλου.  Γνωρίζουμε γιατί την κάνουμε; Ποιο μήνυμα στέλνει ο πομπός, αυτός που την κάνει, σε αυτόν που προορίζεται, στον δέκτη; Μπορεί να την κάνει και ο άνδρας και η γυναίκα; Γνωρίζουμε την ιστορία της; Γνωρίζουμε τη σχέση με τον Κύριο, με την Κυριαρχία, με τον δυτικό πολιτισμό; Δεν είμαι βέβαιος. Κι αφού δεν είμαι βέβαιος, κι αφού υποστηρίζω την δια βίου διδασκαλία , θα παραθέσω τις απόψεις μου γι’ αυτή τη χειρονομία και θα υποστηρίξω ότι είναι μια πρακτική παραγωγής και επίδειξης της Κυριαρχίας, της σχέσης μεταξύ του Κυρίου και του Υποτελούς.

Το πρώτο που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι η διαπίστωση ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι να επιβάλλει κανείς την Κυριαρχία, δηλαδή να καταστήσει τον μεν άλλον Υποτελή, τον δε εαυτό του Κύριο.  Υπάρχουν επίσης πολλοί τρόποι να επιδείξουμε ότι εμείς είμαστε Κύριοι και πολλοί τρόποι να δείξουμε ότι είμαστε Υποτελείς. Όταν σηκωνόμαστε όρθιοι από το κάθισμά μας, την ώρα που μπαίνει κάποιος Κύριος στην αίθουσα που βρισκόμαστε,  δεν κάνουμε τίποτα άλλο από το να επιδεικνύουμε την υποτέλειά  μας, την υποταγή μας , την υπακοή μας.  Αυτό είναι ένα  πολύ σημαντικό ζήτημα για το οποίο  δεν εχουμε καταπιαστεί καθόλου – δεν είναι άλλωστε το μόνο.  Υπάρχει μια Κακή Τέχνη του Κυρίου, την οποία αποκαλώ Υποτακτική, σκοπός της οποίας  είναι η επιβολή στους Υποτελείς τρόπων επίδειξης της υποταγής τους.  Υπάρχει και μια άλλη Υποτακτική: ο εντοπισμός, η επισήμανση και η εξάλειψη αυτών των τρόπων. Όταν φιλάμε το χέρι του παπά,  όταν παραμερίζουμε να περάσει ο Κύριος, όταν σταματάμε στα φανάρια να περάσει ο πρωθυπουργός, όταν μεταχειριζόμαστε τον πληθυντικό για να απευθυνθούμε στον Κύριο, δεν κάνουμε τίποτα άλλο από το να ομολογούμε  την υποταγή μας. Οι τρόποι επίδειξης της Υποταγής και της Υπακοής είναι πάρα πολλοί και θα μας δοθεί η ευκαιρία να ασχοληθούμε διεξοδικά με αυτούς.

Εκτος από την επίδειξη της Υποταγής και της Υποτέλειας, υπάρχει και η επίδειξη της Κυριαρχίας. Η επίδειξη αυτή γίνεται με τα σύμβολα ισχύος (status symbol), με χειρονομίες, με στάσεις του σώματος, με λέξεις, με τη σύνταξη και με άλλους πολλούς.  Η διάλεκτος των ακαδημαϊκών, για παράδειγμα,  είναι ένας τρόπος επίδειξής της ισχύος τους. Οι Κύριοι, εδώ και χιλιάδες χρόνια μαθαίνουν στους γόνους τους τρόπους επίδειξης της Κυριαρχίας, κι αυτές οι γνώσεις και οι εμπειρίες μεταφέρονται από γενιά σε γενιά και αποτελούν μια άλλη Κακή Τέχνη, την Κυριαρχική.  Εκτός από την επίδειξη, μαθαίνουν ακόμα τους τρόπους παραγωγής της Κυριαρχίας σε όλα τα κοινωνικά πεδία και επίπεδα (καθημερινή ζωή, ερωτική ζωή, εργασία, διατροφή, μετακίνηση, κλπ).

Η χειρονομία του κωλοδάχτυλου είναι ένας τρόπος παραγωγής,  εγκαθίδρυσης και επίδειξης της κυριαρχικής σχέσης, της σχέσης μεταξύ του προστάζοντος και του εκτελούντος την  προσταγή. Όποιος την κάνει, θέλει να δείξει ότι αυτός είναι ή θα είναι ο Κύριος κι αυτός προς τον οποίον απευθύνεται είναι, θα είναι ο Υποτελής. Αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε παρατηρώντας ότι ένας φαντάρος δεν μπορεί να την κάνει σε έναν συνταγματάρχη, δεν μπορεί να την κάνει ένας μαθητής στον δάσκαλό του,  δεν μπορεί να την κάνει ο εργάτης στο αφεντικό του, χωρίς να υποστεί κάποιες κυρώσεις. Εάν την κάνει ο υποτελής στον Κύριο εκλαμβάνεται ως ανυπακοή και ανταρσία και τιμωρείται. Γιατί όμως; Το γεγονός ότι είναι μια ένδειξη ανυπακοής και ανταρσίας ενθαρρύνει πολλούς να την χρησιμοποιούν ως ένα τρόπο επίδειξης ακριβώς της ανυπακοής. Τι κάνουν όμως; Καταλύουν την κυριαρχική σχέση ή την αντιστρέφουν; Δεν την καταλύουν, την αντιστρέφουν, δηλώνουν την επιθυμία τους να γίνουν αυτοί Κύριοι κι ας είναι αναρχικοί ή αντιεξουσιαστές, επαναστάτες ή εξεγερμένοι.  Αυτός είναι ο λόγος που αηδιάζω όταν την βλέπω να την κάνουν αναρχικοί και επαναστάτες. Δεν γνωρίζουν ότι μιμούνται τον Κύριο, ότι όχι μόνο αναπαράγουν την Κυριαρχία αλλά την ενισχύουν, μιας και κάθε μίμηση του Κυρίου την ενισχύει. όπως υποστηρίζουμε στην Μιμητική. Στο τεύχος 11 (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2οο7), του περιοδικού FUTURA, στη σελίδα 32, μπορείτε να απολαύσετε μια ολοσέλιδη χειρονόμια του κωλοδάχτυλου από έναν επαναστάτη (του γαλλικού Μάη;)

Γιατί όμως η χειρονομία του κωλοδάχτυλου παράγει και εγκαθιδρύει την κυριαρχική σχέση; Γνωρίζουμε ότι δεν επικοινωνούμε μόνο με τη γλώσσα, με λεκτικά μηνύματα αλλά και με τη στάση του σώματός μας, με τις χειρονομίες, με τον τονισμό της φωνής, με τις παρασημάνσεις. Ένα παράδειγμα: Εάν πω  ‘είχα κάτι λεφτουδάκια κι αγόρασα ένα διαμερισματάκι’, τι θα καταλάβουμε πέρα από το γεγονός της αγοράς του διαμερίσματος; Θα καταλάβουμε ότι αυτός που μιλάει δεν είναι βιομήχανος, ότι κουράστηκε να τα μαζέψει αυτά τα λεφτά, ότι δεν είναι μεγάλο ποσό, κλπ. Νομίζω ότι είναι σαφές. Οι πληροφορίες αυτές που εξάγουμε από τα μηνύματα που μας στέλνουν οι άλλοι, λέγονται παρασημάνσεις ή παραδηλώσεις, δηλαδή παράπλευρες σημασίες.

Όταν κάνουμε τη χειρονομία του κωλοδάχτυλου στέλνουμε ένα από τα δύο, ή και τα δύο μηνύματα:  διαπιστώνουμε  ότι ο άλλος γαμιέται. Όταν κάνουμε τη χειρονομία του κωλοδάχτυλου είναι σαν να λέμε ‘γαμιέσαι.’ Δεν είναι τυχαίο ότι πολύ συχνά το λέμε κιόλας: κάνουμε τη χειρονομία και ταυτόχρονα λέμε: γαμιέσαι. Το άλλο μήνυμα που στέλνουμε είναι: θα σε γαμήσω. Πρόκειται δηλαδή περί απειλής. Και σε αυτήν την περίπτωση, στέλνουμε και λεκτικό μήνυμα: κάνουμε τη χειρονομία και ταυτόχρονα διατυπώνουμε την απειλή. Πολλές φορές, η χειρονομία στέλνει και τα δυο μηνύματα: γαμιέσαι και θα σε γαμήσω χωρίς να συνοδεύεται όμως από λεκτικό μήνυμα.

Το θέμα λοιπόν είναι γιατί η διαπίστωση ‘γαμιέσαι’ ή η απιελή ‘θα σε γαμήσω’ παράγει, εγκαθιδρύει, επιδεικνύει την κυριαρχική σχέση.  Εάν ο υποτελής, ο υποταγμένος, ο δούλος, ο αρχόμενος, ο ανίσχυρος, ο ηττημένος  γαμιέται ή απειλείται ότι θα γαμηθεί, είναι βέβαιο ότι ο Κύριος, ο άρχων, ο αφέντης, ο νικητής, ο ισχυρός γαμάει, επιβάλλει το γαμήσι. Δεν υπάρχει καμιά απολύτως αμφιβολία ότι ό,τι κάνει ο Κύριος είναι άξιο εκτίμησης, είναι συνώνυμο του καλού, είναι εκδήλωση της ισχύος, είναι κριτήριο αξιολόγησης, είναι κάτι που πρέπει να επιδιώκεται διότι παράγει ή επιδεικνύει την Κυριαρχία. Τι κάνει ο Κύριος, στην περίπτωσή μας ο άνδρας; Γαμάει. (Και δέρνει). Γαμάει, δηλαδή διεισδύει με το πέος του, με τη πούτσα του, όσοι και όσες δεν γνωρίζουν τη λέξη πέος. Ο Κύριος άνδρας όμως δεν διεισδύει μόνο με τη πούτσα του, διεισδύει και με τα όπλα του, το δόρυ, το ξίφος, τη σφαίρα. Μόνο όποιος μπορεί και διεισδύει είναι νικητής. είναι Κύριος. Κύριος είναι αυτός που μπορεί και διεισδύει. Δεν είναι τυχαίο ότι το πέος εκλαμβάνεται από τον δυτικό άνδρα, τον δυτικό Κύριο,  ως πολεμικό βλήμα. Η πούτσα του δεν είναι μόνο παλούκι αλλά και καραμπίνα και περίστροφο, εξάσφαιρο, επαναληπτικό. Τη φράση ‘την πήραν τα σκάγια’ θα την έχετε ακούσει: λέγεται όταν κάποιος χύνει στο πρόσωπο της γυναίκας.

Το να επιτυχγάνεις λοιπόν την διείσδυση είναι ταυτόσημο της νίκης, της ισχύος, της Κυριαρχίας. Το να την υφίστασαι, είναι συνώνυμο της ήττας, της αδυναμίας, της υποταγής. Όποιος επιβάλλει την διείσδυση, είναι Κύριος. Όποιος, α  την υφίσταται υποβιβάζεται, περιφρονείται,χλευάζεται, περιέρχεται στην κατάσταση της γυναίκας, του υποταγμένου, του δούλου. Αυτός είναι ο σκοπός του βιασμού, σε εποχές ειρήνης ή πολέμου. Αυτός είναι ο λόγος που ο βιασμός είναι κυρίως μια ποινή, μια τιμωρία. Η Κυριαρχική σχέση είναι επιβολή μιας τιμωρίας, είναι η ίδια τιμωρία, κολασμός. Κόλαση θα πει τιμωρία.

Αυτός είναι ο λόγος που το ποδόσφαιρο είναι το δημοφιλέστερο ομαδικό άθλημα/θέαμα: η νίκη εξασφαλίζεται με την επίτευξη της διείσδυσης της μπάλλας, η οποία είναι και πολεμικό βλήμα και πέος  – γι αυτό την αποκαλώ πεόσφαιρα.  Αυτός είναι ο λόγος που η χειρονομία του κωλοδάχτυλου είναι τόσο συνηθισμένη στις εξέδρες των γηπέδων. Αυτός είναι ο λόγος που όταν μια γυναίκα κάνει τη χειρονομία του κωλοδάχτυλου από την μια μιμείται τον άνδρα, άρα ενισχύει την Κυριαρχία του,  κι από την άλλη χλευάζεται διότι η γυναίκα, σύμφωνα με την λογική του Κυρίου, δεν έχει πέος άρα δεν μπορεί να επιβάλλει τη διείσδυση. Μπορεί όμως να επιβάλλει το κωλοδάχτυλο και να υποβιβάσει τον άνδρα στη θέση της γυναίκας που γαμιέται φύσει, ενώ ο άνδρας θέσει. Έτσι, η γυναίκα και μπορεί και δεν μπορεί, και νομιμοποιείται να την κάνει και δεν νομιμοποιείται.

Το κωλοδάχτυλο, ο μέσος,  είναι η πούτσα της γυναίκας. Είναι όμως μικρή, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να παράξει πόνο, όπως θα δούμε προσεχώς σε ένα σημείωμα με τον τίτλο Η ιδεολογία της μεγάλης ψωλής.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι η χειρονομία του κωλοδάχτυλου εμφανίστηκε πρώτη φορά στη αρχαία Ελλάδα, ότι την υιοθέτησαν οι Ρωμαίοι και στη συνέχεια πέρασε στη δυτική Ευρώπη  και ότι υπάρχουν τρεις τρόποι εκτέλεσής της. Το ρωμαϊκό-δυτικοευρωπαϊκό (ο μέσος δάκτυλος προτείνεται και κινείται προς τα μπρος), το  νεοελληνικό (ο μέσος λυγίζει προς την παλάμη και κινείται αριστερά δεξιά) και το αρχαιοεεληνικό (όπως το νεοελληνικό αλλά κινείται πάνω κάτω).

Θα ήθελα ακόμα να συμπληρώσω ότι δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι πολλά πράγματα που κάνουμε και λέμε, ιδίως όταν εξεγειρόμαστε ή επαναστατούμε, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μίμηση των λόγων και των πρακτικών του Κυρίου, πράγμα που δηλώνει ότι πολύ συχνά μέσα μας υπάρχει η επιθυμία να αντιστρέψουμε την κυριαρχική σχέση αντί να την καταλύσουμε. Τα αποτελέσματα γνωστά: είτε ενισχύουμε τον Κύριο είτε τα καταφέρνουμε και γινόμαστε τελικά Κύριοι, όπως η συντριπτική πλειονότητα των αναρχικών και των αντιεξουσιαστών.

Τι έχουν δει τα μάτια μας!