Συνηθίζουμε να υποστηρίζουμε, φίλες και φίλοι αναγνώστες, ότι ο κομμουνισμός υπήρχε στο παρελθόν και πιθανόν (για κάποιους, αναπόφευκτα) να υπάρξει και στο μέλλον. Ο κομμουνισμός, ο περίφημος πρωτόγονος, επικρατούσε για πολλές χιλιάδες χρόνια αλλά εξαλείφθηκε με την εμφάνιση της αρπαγής και καταστροφής του συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου από μια μειοψηφία, με την εμφάνιση δηλαδή των τάξεων και των ταξικών κοινωνιών. Η πεποίθηση ότι στο κοντινό ή μακρινό μέλλον θα επικρατήσει και πάλι ο κομμουνισμός, μας επιτρέπει αν χαρακτηρίσουμε την περίοδο των ταξικών κοινωνιών ως μια ιστορική παρένθεση, την οποία ο Μαρξ χαρακτήριζε ως προϊστορία. Επειδή όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται σωστά, νιώθουμε την ανάγκη να θέσουμε το ερώτημα: από τις πρωτόγονες (θα προτιμούσα: προγονικές) κομμουνιστικές κοινωνίες επιβίωσαν κάποιοι θεσμοί ή πρακτικές στις ταξικές κοινωνίες; Και εάν ναι, πως μπορούμε να εξηγήσουμε αυτή την συνύπαρξη κομμουνιστικών θεσμών και πρακτικών με τις ταξικές κοινωνίες; Τα ερωτήματα αυτά μας ενθαρρύνουν να διατυπώσουμε κι άλλα. Είναι δυνατόν μέσα στα πλαίσια μιας ταξικής κοινωνίας να εμφανιστούν θεσμοί με κομμουνιστικά χαρακτηριστικά; Εάν είναι, ποιοι είναι αυτοί και πως εξηγείται η διαμόρφωσή τους και η διάρκειά τους; Ποιο είναι το μέλλον τους; Θα εμφανιστούν και στο μέλλον παρόμοιοι θεσμοί και πρακτικές;
Εάν σταματήσουμε να στρέφουμε το βλέμμα μας προς το παρελθόν και να εκλαμβάνουμε τον κομμουνισμό ως στόχο προς επίτευξη στο μέλλον, εάν δηλαδή προτιμήσουμε να εστιάσουμε την προσοχή μας στο εδώ και στο τώρα, θα παρατηρήσουμε ότι υπάρχουν πολλοί θεσμοί και πολλές πρακτικές τις οποίες θα πάρουμε μαζί μας όταν θα μεταβούμε στην κομμουνιστική κοινωνία του μέλλοντος διότι πρόκειται για θεσμούς και πρακτικές με λίγα ή πολλά κομμουνιστικά χαρακτηριστικά κι αυτός είναι ο λόγος που τις αποκαλέσαμε κομμουνιστικότητες. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι η συμβίωση, η συνεργασία, η αλληλεγγύη, η εναλλαγή, η προσωρινότητα, η ανοιχτή έκθεση των χώρων και των προϊόντων, η ελεύθερη πρόσβαση σε αυτά, η κοινοχρησία και η κοινοκτησία. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ο δρόμος και η πλατεία, τα πάρκα, οι παραλίες και τα άλση, το ασανσέρ και η κοινοτική βιβλιοθήκη, το πλοίο και το τρένο, το λεωφορείο και το ταξί, τα πολυάριθμα κοινωφελή δίκτυα, τα γραμματοκιβώτια και οι τηλεφωνικοί θάλαμοι, τα καφενεία και τα εστιατόρια, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, οι παρέες και τα γλέντια, και άλλα πολλά. Η διαπίστωση αυτή μας ενθαρρύνει να ισχυριστούμε ότι υπάρχει ένας στοιχειώδης κομμουνισμός του παρόντος τον οποίο αγνοούμε. Η άγνοια αυτή, για να μη πω περιφρόνηση, προέρχεται από την λατρεία της ιδανικής, της τέλειας, της αψεγάδιαστης κοινωνίας. Μια ταξική κοινωνία είναι μια κοινωνία απαράδεκτη, άρα δεν μπορεί να έχει καμιά σχέση με τον κομμουνισμό. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε, λαμβάνοντας υπόψη μας τις αναλύσεις του Κλεμάν Ροσέ για το πραγματικό και το διπλό, ότι ο καθαρός κομμουνισμός του μέλλοντος, όπως και οι ουτοπίες, είναι κάτι που επινοούμε για να αποφύγουμε την ανυπόφορη πραγματικότητα του παρόντος. Το γαρ παρόν βαρύ τοις υπηκόοις, που έγραψε και ο Θουκυδίδης. Έτσι, ο κομμουνισμός ( η συμβίωση και η συνεργασία, η κοινοχρησία και η κοινοχρησία) εξορίζεται από το παρόν και μεταφέρεται στο μέλλον. Το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό: δεν μπορούμε να δούμε αυτό που υπάρχει κοντά μας, τριγύρω μας, στις πρακτικές μας, στη καθημερινή ζωή μας, στις χαρές μας και τις λύπες μας, στην εργασία μας, στη διαδικασία της μάθησης, της αναπαραγωγής και παραγωγής της ζωής και της κοινωνίας: δεν μπορούμε να δούμε και να κατανοήσουμε ότι υπάρχει πολύς, πάρα πολύς κομμουνισμός τριγύρω μας.
Δεν υπήρξε και δεν υπάρχει κοινωνία που να μην παράγει θεσμούς και πρακτικές με λίγα ή πολλά κομμουνιστικά χαρακτηριστικά. Ούτε πρόκειται να υπάρξει. Δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνία, αναπαραγωγή της ζωής και παραγωγή του κοινωνικού πλούτου, χωρίς συμβίωση, συνεργασία, κοινοχρησία και κοινοκτησία. Αυτόν τον ελάχιστο, τον υπαρκτό, τον αμετάβλητο κομμουνισμό, αυτήν την προϋπόθεση της κοινωνικής και ατομικής ζωής, τον αποκαλούμε εμμενή κομμουνισμό. Από αυτόν προέρχεται ο κομμουνισμός του παρόντος που παρατηρούμε σε κάθε ιστορική κοινωνία και αυτός θα είναι το θεμέλιο, το σημείο εκκίνησης του κομμουνισμού του μέλλοντος. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην είναι (στοιχειωδώς) κομμουνιστική.
Η θέση αυτή μας προτρέπει να υποστηρίξουμε ότι ο κομμουνισμός δεν είναι μόνο ένας στόχος που θα επιτευχθεί στο μέλλον, που ασφαλώς είναι (η κοινοχρησία και η κοινοκτησία των μέσων παραγωγής) αλλά κάτι που ασκείται και επιβεβαιώνεται στο παρόν. Θεωρώ ότι οι λογικές συνέπειες αυτής της άποψης είναι σημαντικές: οφείλουμε να δούμε τον κομμουνισμό του παρόντος και ως σημείο εκκίνησης παρά μόνο ως μελλοντικό στόχο προς επίτευξη. Και να δούμε την ταξική πάλη και ως πάλη με επίδικο αντικείμενο τον κομμουνισμό του παρόντος: ενώ οι παραγωγοί του πλούτου επιχειρούν, πολλές φορές ασυνείδητα, την διεύρυνση του κομμουνισμού, οι Κύριοι, οι άρπαγες και οι καταστροφείς του συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου επιχειρούν να τον συρρικνώσουν και να τον περιορίσουν, γνωρίζοντας ότι δεν μπορούν και δεν θα μπορέσουν να τον εξαλείψουν. Η πάλη για τον κομμουνισμό δεν είναι παρά η διεύρυνση του κομμουνισμού του παρόντος μιας ιστορικά καθορισμένης κοινωνίας.
Θα πρέπει να υποθέσουμε ότι ένα από τα πρώτα πεδία που προσφέρονται για την διεύρυνση του κομμουνισμού του παρόντος είναι η πολιτική δράση της Αριστεράς. Δυστυχώς, όπως θα δούμε σε προσεχή σημειώματα, η ιστορική Αριστερά, περισσότερο μιμείται τον αντίπαλο παρά επιδιώκει να διευρύνει τον κομμουνισμό του παρόντος. Το πρότυπο οργάνωσης, παραδείγματος χάριν, της Αριστεράς δεν είναι το κομμουνιστικό αλλά το κράτος, δηλαδή ο στρατώνας. Μα και στον στρατώνα δεν υπάρχει συμβίωση και συνεργασία, κοινοχρησία και κοινοκτησία; Υπάρχει, όπως υπάρχει και στη στάνη. Επείγει λοιπόν να εξετάσουμε τον κομμουνισμό του στρατώνα και της στάνης. Θα το κάνουμε σε ένα προσεχές σημείωμα. Πριν από αυτό όμως θα διερευνήσουμε την ασυμβατότητα της Κυριαρχίας, της αρπαγής και της καταστροφής του συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου, και του Κομμουνισμού.
Σχολιάστε ελεύθερα!