η γένεση της κλίσης: μια επανεξέταση της περιγραφικής και ιστορικής Γραμματικής της αρχαίας ελληνικής γλώσσας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Μετά από παράκληση φίλων που ενδιαφέρονται για φιλολογικά και γλωσσολογικά ζητήματα, δημοσιεύω το πρώτο κεφάλαιο της μελέτης μου Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΣΗΣ: μια επανεξέταση της περιγραφικής και ιστορικής Γραμματικής της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Στη μελέτη αυτή προτείνω μια θεωρία για τη γένεση της κλίσης και για τον σχηματισμό της κλιτικής Πρωτοϊνδοευρωπαϊκής γλώσσας (ΠΙΕ), θυγατέρα της οποίας, μεταξύ των άλλων, ήταν η Πρωτοελλαδική, η Αρχαία Ελληνική της κλασικής περιόδου και η Κοινή Νέα Ελληνική.

ΑΛΛΟ κεφάλαιο δεν έχει.

Continue reading

δεν θα την πέσουν στους Ρώσους, σε μας θα την πέσουν!

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

ΤΟ καλοκαίρι του 2025 πέρασε, πριν λίγους μήνες. Ήταν το τελευταίο ειρηνικό καλοκαίρι. Του χρόνου, το καλοκαίρι του 2026 θα είναι πολεμικό. Οι μάνες στη Γαλλία θα θάβουν τα παιδιά τους που θα έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο με τη Ρωσία, αφού ο πόλεμος θα έχει αρχίσει την άνοιξη του 2026 με προληπτικά χτυπήματα της Ευρώπης εναντίον της Ρωσίας. Γερμανικά, Γαλλικά, Πολωνικά, Εσθονικά, Λετονικά, Φιλανδικά και άλλων κρατών στρατεύματα θα διασχίσουν την Ουκρανία και θα επιτεθούν στη Ρωσία, με αποτέλεσμα όλη η Ουκρανία θα μετατραπεί σε ένα αχανές πεδίο μάχης με αποτέλεσμα να μην μείνει τίποτα όρθιο εκεί και να μην υπάρχει ούτε ένας Ουκρανός. Εν τω μεταξύ, μέχρι τότε θα τα κράτη της Ευρώπης θα επαναφέρουν τη στρατιωτική θητεία, εθελοντική στην αρχή, υποχρεωτική στη συνέχεια. Και μιας και γίνεται πόλεμος, δεν θα υπάρχει λόγος να γίνονται εκλογές και για να μην διασαλευτεί η κοινωνική ειρήνη, η τάξη και η πειθαρχία, ο μισός στρατός θα πολεμάει στα σύνορα της Ρωσίας και ο άλλος μισός θα περιπολεί στις ευρωπαϊκές πόλεις. Μπορεί να πιάσει δουλειά και αυτό το χειμώνα.

ΑΥΤΗ είναι η εικόνα που συναρμολογούμε με βάση τις δηλώσεις Ευρωπαίων πολιτικών και υψηλόβαθμων κρατικών υπαλλήλων. Και θα αναγκαστούμε να υποθέσουμε ότι ή μιλάνε σοβαρά και ετοιμάζονται, στρατιωτικά και ιδεολογικά, να τη πέσουν στη Ρωσία ή άλλα λένε κι άλλα σχεδιάζουν να κάνουν, άλλες να είναι οι επιδιώξεις τους, που για να υλοποιηθούν πρέπει να πουν αυτά που μας λένε καθημερινά. Τι από τα δύο συμβαίνει;

Continue reading

οφείλει η κοινωνία να βοηθάει τους αγρότες, τους παραγωγούς της τροφής, όταν πλήττονται; (πλημμύρες, ξηρασία, επιζωοτία, ανταγωνισμός)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΩ με θλίψη τις επιθέσεις της κοινής γνώμης κατά των αγροτών που έχουν εξεγερθεί και σκέφτομαι αν αυτοί οι άνθρωποι σκέφτονται, στοιχειωδώς έστω. Θα δείξω σήμερα ότι δεν σκέφτονται. Θα ήθελα να τους ρωτήσω κάποια πράγματα, μήπως κι αρχίσει το μυαλό τους να στροφάρει. Θα ήθελα να τους ρωτήσω εάν έχουν σκεφτεί τι θα γίνει, εάν μετά από δέκα ή δεκαπέντε χρόνια παράγουμε μόνο ένα μικρό μέρος της φυτικής και ζωικής τροφής που χρειάζεται η ελληνική κοινωνία και αναγκαστούμε να εξαρτιόμαστε από την παραγωγή της τροφής από άλλες χώρες, κυρίως ευρωπαϊκές. Δεν το έχουν σκεφτεί. Ποτέ όμως  δεν είναι αργά, παρά μόνο όταν είναι ήδη πολύ αργά. Τι θα γίνει, εάν μετά από κάποια κρίση πληγεί η παραγωγή της τροφής και αυτών των χωρών ή δεν μπορούμε να την αγοράσουμε αλλά θα την αγοράζουν άλλες, πλουσιότερες κοινωνίες; Θα πεινάσουμε; Δεν το έχουν σκεφτεί αυτό το ενδεχόμενο; Μάλλον όχι.

Continue reading

κοινωνικός πόλεμος και αγρότες: θα τολμήσουν να διακόψουν την κυκλοφορία του εμπορεύματος, θα μπορέσουν;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ ξέρω αν οι αγρότες ξέρουν ότι αυτό που κάνουν λέγεται κοινωνικός πόλεμος. Εάν το ξέρουν, θα σκεφτούν, θα σκεφτούμε και εμείς διότι ο κοινωνικός πόλεμος μας αφορά όλους και όλες.  Θα σκεφτούν και θα ανακοινώσουν δημοσίως το πώς θα πολεμήσουν, ώστε αυτή η γνώση να διαδοθεί, να εμπλουτιστεί και να επεξεργαστεί, ώστε μια μέρα να μάθουμε όλοι και όλες να διεξαγάγουμε τον κοινωνικό πόλεμο με τόλμη, με αποφασιστικότητα, με σοφία, με ευαισθησία, με ηθική υπεροχή, με αποτελεσματικότητα –  να πολεμάμε, όποτε είναι αναγκαίο και απαραίτητο,  και να νικάμε τον αντίπαλο. Περιμένουμε λοιπόν τις αποφάσεις τους και τα επιχειρήματά τους. Διότι, από ό,τι μαθαίνω βρίσκονται μπροστά στο εξής δίλημμα: να διακόπτουν την κυκλοφορία στις κομβικές οδικές αρτηρίες και στους συγκοινωνιακούς κόμβους (τελωνεία, αεροδρόμια, λιμάνια) λίγες ώρες τη μέρα ή ολοσχερώς, να διακοπεί ολοσχερώς η διακοπή τηςκυκλοφορίας εμπορευμάτων και ανθρώπων –  τους ασθενείς βέβαια και τους γιατρούς, και κάποιους άλλους, θα τους αφήνουν να περνάνε.

ΚΑΝΕΝΑΣ και καμία δεν γνωρίζει τι θα αποφασίσουν. Περιμένουμε. Αυτό που τους δυσκολεύει είναι οι συνέπειες της απόφασής τους. Εάν διακόπτουν για μια δυο ώρες κάθε μέρα τη ροή των οχημάτων, αυτών που μεταφέρουν  παντός είδους εμπορεύματα, αναγκαία για την συνέχιση της (καπιταλιστικής) παραγωγής (πρώτες ύλες) και την αναπαραγωγή των πόλεων (κυκλοφορία εμπορεύματων), δεν θα κάνουν τίποτα. Αυτός δεν είναι κοινωνικός πόλεμος, αυτός είναι αγώνας –  άλλο η πούτσα κι άλλο η βούρτσα, υπάρχει μεγάλη διαφορά. Αγωνίζομαι σημαίνει αφενός πολεμάω για τα μάτια του κόσμου, προσποιούμαι, υποκρίνομαι ότι πολεμάω και, αφετέρου, κάνω πολιτικό τουρισμό. Αυτός που αγωνίζεται δεν ενδιαφέρεται εάν θα νικήσει ή όχι, του είναι παντελώς αδιάφορο. Περνάει καλά, ζει μια περιπέταια, γουστάρει, γουστάρει να τρώει ξύλο και να τον κυνηγάνε οι μπάτσοι και να τον δέρνουν και μετά να διαμαρτύρονται για την άσκηση βίας.

ΟΙ αγρότες δεν μπορούν να αποφασίσουν εάν θα αγωνιστούν ή θα πολεμήσουν. Κατάφεραν και ανέβηκαν στους αυτοκινητοδρόμους –  αυτό είναι μια νίκη, άρα πολέμησαν. Και νίκησαν –  πάρα πολύ ωραία. Δεν αγωνίστηκαν –  διότι νίκησαν. Ναι, αλλά τώρα ο πόλεμος πρέπει να συνεχιστεί. Η στρατηγική τους επιδίωξη δεν ήταν να ανέβουν στις εθνικές οδούς –  αυτό ήταν μια νικηφόρα τακτική, ήταν μια μάχη. Η στρατηγική τους επιδίωξη είναι να αναγκάσουν την κυβέρνηση να τους δώσει τα χρήματα που πρέπει να τους δώσει. Χρήματα υπάρχουν, και πολλά μάλιστα, αλλά η κυβέρνηση  συνειδητά, συνειδητότατα, δεν θέλει να τα δώσει.  Το γιατί το κάνει αυτό, το ξέρουμε όλοι και όλες και θα το εξετάσουμε μια άλλη φορά διεξοδικά: θέλει να συρρικνώσει τον αγροτικό (γεωργικό και κτηνοτροφικό) τομέα της παραγωγής διότι οι εταίροι μας έχουν βουνά το σιτάρι και το βούτυρο και λίμνες από γάλα και δεν ξέρουν τι να το κάνουν. Θα τα εξετάσουμε κάποιο άλλο πρωινό και θα δούμε πόσο επικίνδυνη, καταστροφική  και αυτοκαταστροφική είναι αυτή η πολιτική για όλους και όλες μας –  εκτός από αυτούς και αυτές που θέλουν να τρώνε σαβούρες.

ΕΑΝ λοιπόν αγωνιστούν και  διακόπτουν την κίνηση των οχημάτων για μια δυο ώρες τη μέρα, έτσι για τη τιμή των όπλων, ο αγώνας τους θα έχει κάποιες συνέπειες. Η κυβέρνηση δεν θα υποχωρήσει, τα εμπορεύματα και οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να κυκλοφορούν και μετά από λίγες μέρες, οι αγρότες θα κουραστούν και θα πάνε σπίτια τους ηττημένοι. Εκτός εάν η κυβέρνηση , τους δώσει κάτι παραπάνω, τόσο όσο για να φύγουν από τους δρόμους. Δε νομίζω –  εάν ήθελε θα το είχε κάνει ήδη. Την ήττα των αγροτών θέλει, τη ήττα μας θέλει κάθε φορά –  ηδονίζονται όταν ηττώμαστε, ηδονίζονται όταν νικάνε. Τη θέλουν πολύ αυτή την ηδονή, την ηδονή που προέρχεται από την κάμψη της θέλησης και αποφαιστικότητας του Υποτελούς –  είναι Κύριοι με αρχίδια!

ΕΑΝ διακόψουν ολοσχερώς την κυκλοφορία των οχημάτων, θα βρεθούν αντιμέτωποι με το κράτος, στην αρχή, και με την κοινωνία, αργότερα. Εάν, λόγου χάριν, μετά από δέκα μέρες, ξεμείνει η Αθήνα από τρόφιμα, λέμε τώρα, θα υπάρξει εμφύλιος πόλεμος μέσα στο ίδιο το στρατόπεδο των Υποτελών –  εργαζομένων και μη. Τα εργοστάσια δεν θα δουλεύουν, ούτε οι εργαζόμενοι. Καταναλωτές και εργαζόμενοι θα στραφούν κατά των αγροτών που παράγουν ένα μεγάλο μέρος της τροφής. Το θέλουμε αυτό; Δε νομίζω. Ας μην προτρέχουμε όμως, δεν θα φτάσουμε μέχρι εκεί.

ΘΑ βρεθούν λοιπόν πρώτα αντιμέτωποι με το κράτος και τις κατασταλτικές δυνάμεις του. Θα μπορέσουν οι αγρότες να ελέγξουν τον κοινωνικό χώρο και να διατηρήσουν αυτόν τον έλεγχο; Ή δεν θα μπορέσουν και θα εκδιωχτούν από τις κατασταλτικές δυνάμεις του κράτους; Τι λέτε; Εγώ λέω ότι δεν θα μπορέσουν. Γιατί, Αθανάσιε, δεν θα μπορέσουν και μετά από κάνα δυο μέρες διακοπής της κυκλοφορίας θα εκδιωχτούν και επιστρέψουν στα σπίτια τους δαρμένοι και ταπεινωμένοι; Η απάντηση είναι απλή, την έχουμε διατυπώσει πολλές φορές, με απλότητα και σαφήνεια: διότι το κράτος έχει εξασφαλίσει συντριπτική οπλική υπεροχή. Οπλική; Ναι, οπλική, καλά διαβάσατε, πολύ καλά. Διότι, φίλες και φίλοι, τον χώρο κατέχει και ελέγχει αυτός που υπερέχει στρατιωτικά, που έχει περισσότερα και μεγαλύτερης καταστρεπτικότητας και φονικότητας όπλα. Ο πόλεμος, και διακρατικός και κοινωνικός, έχει σχέση με τον χώρο, με το έδαφος –  αυτός είναι ο σκοπός του, ακόμα κι αν στην αρχή δεν είναι σαφής. Εάν το κράτος κατέχει και ελέγχει τους κοινωνικούς χώρους και όχι εμείς είναι γιατί είναι ισχυρότερο από εμάς. Είδατε τι έγινε με τις καταλήψεις –  μία μία τις καθάρισαν.

ΕΑΝ οι αγρότες επιδιώξουν να ελέγξουν και να διατηρήσουν τον έλεγχο των  εθνικών οδών, που είναι κομβικοί κοινωνικοί χώροι, θα πρέπει να κλιμακώσουν την διεξαγωγή του πολέμου τους. Τι να κάνουν δηλαδή; Να πάρουν τα όπλα –  καραμπίνες, τι έχουν, δεν ξέρω. Θα το κάνουν; Όχι, βέβαια, δεν περνάει καν από το μυαλό τους αυτή η σκέψη και πολύ καλά κάνουν: Κάτι τέτοιο θα ήταν καθαρή αυτοκτονία: θα κατέβαζε τον στρατό η κυβέρνηση, θα έστελνε και πολεμικά ελικόπτερα και θα τους λιάνιζε. Νομίζετε ότι θα δίσταζε; Εάν δίσταζε η δική μας, θα έρχονταν τα αεροσκάφη του ΝΑΤΟ –  τι τα έχουμε;

ΑΡΑ λοιπόν τον κοινωνικό πόλεμο που διεξάγουν οι αγρότες δεν μπορούν να τον κλιμακώσουν. Εάν προχωρήσουν στην κατάληψη των εθνικών οδών, θα τους εκδιώξουν με τη βία μετά από κάνα δυο μέρες. Εάν διακόπτουν την  κυκλοφορία κάνα δυο ώρες τη μέρα, θα κουραστούν και θα πάνε στα σπίτια τους, ταπεινωμένοι και ηττημένοι άλλη μια φορά. Και ή θα συνεχίσουν να θεωρούν ως αίτιο της ήττας τους την ισχυρή κυβέρνηση ή θα σκεφτούν διαφορετικά και θα καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι η αιτία της ήττας τους είναι η δική τους αδυναμία να διεξαγάγουν αποελεσματικά τον κοινωνικό πόλεμο. Μπορεί να κατανοήσουν ότι τα προβλήματα, πολλά και διαφορετικά, που αντιμετωπίζουμε, δεν επιλύονται τμηματικά και συντεχνιακά, αλλά όλα μαζί και από όλους και όλες μαζί.

ΕΑΝ δεν κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση, η μία ήττα θα διαδέχεται την άλλη.

Πάω να κόψω ξύλα στο βουνό, θα πάρω και τσιπουράκι μαζί μου –  αφού τελειώσω βέβαια το κόψιμο.

σύντροφε, κύριε Αλέξη Τσίπρα, έλα να πάρεις τα τρία μας τοις εκατό!

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΝ,  πολλοί  και πολλές, πότε ο Τσίπρας θα κάνει το κόμμα του και θα διώξει τον Μητσοτάκη, να μας σώσει – επί τέλους!  Κάποιοι και κάποιες δεν περιμένουν –  τους είναι αδιάφορο. Αυτοί που περιμένουν είναι βέβαιοι ότι τελικά θα το κάνει το κόμμα, μέχρι πριν τις εκλογές την άνοιξη του 2027. Φίλες και φίλοι, άδικα περιμένετε –  είτε κάνει το κόμμα είτε δεν το κάνει, δεν πρόκειται να μας σώσει. Θα το κάνει όμως, δεν μπορεί να μην δεν το κάνει –  θα εκθέσω τις σκέψεις μου και τα επιχειρήματά μου και ίσως τα σκεφτείτε. Το δήλωσε άλλωστε ξεκάθαρα: δεν πιστεύω σε Μεσσίες, δηλαδή, δεν πρόκειται να σας σώσω. Ο σκοπός μου, η επιθυμία μου δεν είναι να σας σώσω, να σας γλυτώσω από τα βάσανα, την κούραση και την εξάντληση της δουλείάς, την ακρίβεια, την καθημερινή ταλαιπωρία, τις ασθένειες, τη μοναξιά και την κατάθλιψη. Μου είναι αδιάφορα όλα αυτά. Άλλοι είναι οι σκοποί μου, άλλες είναι οι επιθυμίες μου, βάσει αυτών καταρτίζω τα σχέδιά μου και τις κινήσεις μου. Δεν έχω καμιά απολύτως διάθεση να συντονίσω τη διεξαγωγή του διάχυτου κοινωνικού πολέμου και να τραβήξω μια έντονη διαχωριστική γραμμή μεταξύ εχθρών και φίλων, δεν έχω καμιά απολύτως διάθεση να αναζωπυρώσω τον εν υπνώσει κοινωνικό πόλεμο, ώστε να βελτιωθεί η κατάστασή μας –  διότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος: ήμουνα Κνίτης και το γνωρίζω πολύ καλά –  μόνο ο δρόμος του αγώνα θα μας σώσει, όχι εγώ, δεν είμαι Μεσσίας, εσείς νομίζετε ότι είμαι Μεσσίας.

Η βασική μου επιδίωξη είναι να υπάρχει κοινωνική ειρήνη, κοινωνική γαλήνη και ομόνοια, σταθερότητα. Γι’  αυτό η καραμέλα που έχω στο στόμα μου είναι η “χώρα”, δηλαδή, αφεντικά και εργαζόμενοι μαζί. Η βασική μου επιδίωξη είναι να διαιωνίσω την κατάσταση  στην οποία βρίσκεται ο κοινωνικός πόλεμος, θα κάνω ότι μπορώ ώστε να συνεχίσει να είναι εν υπνώσει. Εάν ο κοινωνικός πόλεμος είναι εν υπνώσει και υπάρχει κοινωνική σταθερότητα και σύμπνοια, ταξική σύμπλευση και συνεργασία, τότε εγώ θα μπορέσω να εκπληρώσω τις επιθυμίες μου. Οι οποίες δεν είναι πολλές –  δύο μόνο.

Continue reading

έχουν, και πότε, οι αρχόμενοι και η άρχουσα τάξη κοινά συμφέροντα;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο πόλεμος στην Ουκρανία μας φέρνει αντιμέτωπους με μερικά θεμελιώδη ερωτήματα, τα οποία μας απασχολούσαν κάθε φορά που γινόταν διακρατικός πόλεμος – μας απασχολούν και τώρα, και θα μας απασχολούν και στο μέλλον. Τι πρέπει να κάνουν οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι (ή οι Παλαιστίνιοι και οι Ισραηλινοί), ποια στάση πρέπει να κρατήσουν απέναντι στον πόλεμο; Να ταχθούν στο πλευρό του κράτους και να πολεμήσουν ή να αντιταχθούν και να σταματήσουν τον πόλεμο; Έχουν ή δεν έχουν κοινά συμφέροντα οι Υποτελείς, οι υπήκοοι, οι αρχόμενοι κοινά συμφέροντα με τους Κυρίους τους, με την άρχουσα τάξη;  Εάν υπάρχει κάποια περίπτωση να έχουν, ποια είναι αυτή; Δεν έχει καμιά απολύτως σημασία εάν τα αφεντικά μας , η άρχουσα τάξη,  έχουν την ίδια εθνική καταγωγή ή εάν είναι ξένοι;

ΑΣ κάνουμε ένα νοητικό πείραμα, μια υπόθεση εργασίας. Γίνονται γεωτρήσεις στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης και ανακαλύπτουν τεράστια αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου –  τεράστια. Ο πλούτος είναι τεράστιος ώστε μας επιτρέπει να εφαρμόσουμε το τριήμερο, όπως στη Νορβηγία ενώ ένα μεγάλο μέρος των κερδών μοιράζεται στους πολίτες, με αποτέλεσμα να έχουμε όλοι SUV πολυτελείας, όπως στην Ελβετία. Αρχίζουν όμως να τρέχουν τα σάλια της Τουρκίας και μας την πέφτει για να μας τα πάρει όλα. Τι θα κάνουμε; Θα πολεμήσουμε ή θα πούμε, ίδια είναι τα αφεντικά, δεξιά κι αριστερά, Έλληνες και Τούρκοι; Κι εσείς ξέρετε κι εμείς ξέρουμε τι θα κάνουμε: θα πολεμήσουμε, μην επιστρέψουμε στο 13ωρο καθημερινό γαμήσι και στο αυτοκίνητο που αν δεν χαλάσει δεν το πάμε στο συνεργείο κι όταν το πάμε, ψάχνουμε να βρούμε δανεικά για να πληρώσουμε τον μάστορα.

ΑΣ αφήσουμε όμως τα νοητικά πειράματα κι ας κάνουμε ένα ταξίδι στον χρόνο. Τον 14ο και 15ο αιώνα μ. Χ. εκτυλίχθηκε στη Μικρά Ασία και στα Βαλκάνια ή πιο παράδοξη, κουφή θα λέγαμε μιλώντας λαϊκά, κοινωνική επανάσταση. Δεν υπάρχει ιστορικός που να διαφωνεί. Εισβάλλουν οι Οθωμανοί Τούρκοι στα ανατολικά της Ανατολίας, της Μικράς Ασίας και μέσα σε ένα αιώνα κατακτούν όλη τη Μικρά Ασία και όλα τα Βαλκάνια, που ήταν εδάφη του βυζαντινού κράτους. Οι χωρικοί είχαν χάσει ήδη την ελευθερία τους και είχαν γίνει δουλοπάροικοι, με τη βία ασφαλώς. Παρέδιδαν στους φεουδάρχες και στο κράτος το 60% της φυτικής και ζωικής τροφής που παρήγαγαν. Ήρθαν οι Οθωμανοί Τούρκοι και τους είπαν: θα δίνετε σε εμάς 10% (η γνωστή δεκάτη) και θα διατηρήσετε την αυτονομία σας, την αυτοδιοίκησή σας, τη γλώσσα σας, την εκπαίδευσή σας, τη θρησκεία σας και την απονομή της  δικαιοσύνης  –  θα σας δικάζουμε εμείς μόνο όταν διαπράττετε κάποιο έγκλημα εναντίον μας. Δεν υπήρξε χωρικός που να μην δέχτηκε –  θα ήταν πολύ μαλάκας! Αλλά αυτός που μοχθεί και του αρπάζουν το σιτάρι του και τις γελάδες του δεν μπορεί να είναι μακάκας. Κι έτσι, πήραμε μια καλή ανάσα, χάριν των κατακτητών μας των Οθωμανών Τούρκων! Μας έσωσαν! Προτίμησαν τους Οθωμανούς κατακτητές από τους ομόγλωσσους και ομόθρησκους Έλληνες –  και εγώ αυτό θα έκανα, προκειμένου να μην πεινάνε τα παιδιά μου. Αν έρχονταν τώρα, οι Τουρκαλάδες, και μας έλεγαν τρεις μέρες δουλειά τη βδομάδα, 3.000 ευρά το μήνα, κι ένα καλό αυτοκίνητο, Μπεμβέ και πάνω, τι θα κάναμε; Θα βάζαμε στη θέση των Ελλήνων αφεντικών τους Τούρκους; Δε νομίζω, δεν θα το κάναμε. Γιατί; Δεν ξέρω. Μήπως επειδή είμαστε όλοι μια ράτσα, Έλληνες, οι καλύτεροι, οι πρώτοι στον κόσμο, έχουμε κοινά συμφέροντα με τα αφεντικά μας – ξερό ψωμί και Κούλη πρωθυπουργό;

Continue reading

πώς σκέφτηκα και υποστήριξα ότι θα νικήσει η Ρωσία και ότι ο πόλεμος θα τελειώσει στα μέσα του 2025 (που δεν τελείωσε)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΜΕΣΩΣ μετά την έναρξη του πολέμου, την εισβολή του ρωσικού στρατού  στην Ανατολική Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, υποστήριξα κατηγορηματικά, χωρίς να αφήνω κανένα περιθώριο αμφιβολίας, με απλότητα και σαφήνεια, ότι θα νικήσει η Ρωσία, υπέδειξα τη στρατηγική της επιδίωξη, άρα και τον χαρακτήρα της νίκης της και ότι ο πόλεμος θα τελειώσει  τέλος 2024 –  μετά από ένα χρόνο, αν θυμάμαι καλά, διόρθωσα την πρόβλεψη και έγραψα ότι θα τελειώσει στα μέσα του 2025. Τα μέσα του 2025 πέρασαν, η χρονιά τελειώνει, άρα έπεσα έξω. Έπεσα έξω; Δεν θα ήταν δίκαιη κάποια επιείκεια; Σας ευχαριστώ πολύ, δεν την χρειάζομαι, να μου λείπει. Ηδονίζομαι όταν κάνω λάθος –  αλλά δεν έκανα, κι ας πέσω κι ένα χρόνο έξω.

ΕΚΕΙΝΟ που με ενδιαφέρει, και κάποιους φίλους και κάποιες φίλες, είναι να εκθέσω τον τρόπο με τον οποίο σκέφτηκα και υποστήριξα την πρόβλεψη ότι η Ρωσία θα νικήσει και υπέδειξα τον χαρακτήρα της νίκης της, δηλαδή, την εκπλήρωση της στρατηγικής της επιδίωξης. Αυτά τα δύο πάνε μαζί, και μαζί θα τα εξετάσω.

Continue reading

ο θύτης (Κύριος) προς το θύμα (Υποτελής): εγώ θα περνάω καλά, εσύ θα θ υ σ ι ά ζ ε σ α ι, θα στερείσαι, θα υποφέρεις

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η θυσία (και η αυτοθυσία)  είναι ένα από τα πολλά εκείνα ζητήματα που μας απασχόλησαν στο παρελθόν, τα ξεχάσαμε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, και τώρα επανέρχονται στο προσκήνιο της προσωπικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Τα ζητήματα αυτά δεν είναι άσχετα μεταξύ τους, συνδέονται στενά και η μελέτη και εξέταση τους τα αλληλοεμπλουτίζει, όπως είναι ο πόλεμος, ο εμφύλιος πόλεμος, η συμβίωση, η φιλία, η εργασία, η ελευθερία, η ανάπτυξη της προσωπικότητας, η σεξουαλικότητα, η οικογένεια –  και άλλα πολλά, σχεδόν όλα. Γιατί σχεδόν όλα; Διότι η  θυσία έχει μια ενεργητική και μια παθητική σημασία, κατά συνέπεια είναι μια δομικη πτυχή της κυριαρχικής σχέσης: όπου επιβάλλεται αυτή, υπάρχει και η θυσία με τις δύο σημασίες: ο Κύριος είναι ο θύτης (ενεργητική θυσία), ο Υποτελής είναι το θύμα (παθητική θυσία) και, βέβαια, λόγω της εξάρτησης του Κυρίου από τον Υποτελή, και ο Υποτελής είναι θύτης και ο Κύριος είναι θύμα.

Το σύνθετο και πολύπλοκο ζήτημα της ενεργητικής και παθητικής θυσίας και της αντιστροφής τους υπήρξε ένα προσφιλές θέμα για πολλούς μυθιστοριογράφους, θεατρικούς συγγραφείς και σκηνοθέτες. Το μελέτησε η ανθρωπολογία και η θρησκειολογία, η κοινωνιολογία και η ψυχολογία (ψυχοθεραπεία, ψυχανάλυση). Η παθητική θυσία είναι αιτία πολλών ψυχοσωματικών ασθενειών, δεν έχει σχέση όμως με την αυτοθυσία. Την παθητική θυσία την υφίσταμαι χωρίς να το θέλω –  η  αυτοθυσία είναι εθελοντική παθητική θυσία. Θυσιάζομαι εγώ για να ζήσει το παιδί μου –  αυτό είναι αυτοθυσία και έχει σχέση με τον αλτρουισμό. Αλλά να κάνω θυσίες για να μην κλείσει η επιχείρηση του αφεντικού μου ή να μην διαλυθεί η οικογένεια μου, τότε θυσιάζομαι εγώ, υποφέρω εγώ, στερούμαι εγώ, για να πηγαίνει το αφεντικό μου τριήμερο στη Σαντορίνη με τη γκομενίτσα.

Continue reading

κεφάλαιο και πόλεμος, κεφάλαιο και κράτος, κράτος και πόλεμος

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ κάνω σήμερα μια απόπειρα ερμηνείας του παρελθοντος, κατανόησης του παρόντος και πρόγνωσης (όχι πρόβλεψης, δεν είμαστε προφήτες) του μέλλοντος με ένα νοητικό πείραμα, με μια υπόθεση εργασίας. Θα σας προτείνω να φανταστούμε ότι δεν υπήρχε κράτος από την εποχή της γένεσης του εμπορικού καπιταλισμού, τον 15ο και 16ο αιώνα,  δεν υπάρχει στις μέρες μας και δεν θα υπάρχει στο μέλλον. Για να μην μπερδέψουμε τα μπούτια μας, σπεύδω να διευκρινίσω ότι όταν γράφω “κράτος” δεν εννοώ διάφορες μορφές κυβέρνησης, διακυβέρνησης ή διοίκησης, αντικείμενο των οποίων είναι η αντιμετώπιση και επίλυση των προβλημάτων που αναπόφευκτα προκύπτουν από  την κοινωνική συνύπαρξη. Εννοώ τον στρατό, την αστυνομία, το δικαστικό και σωφρονιστικό σύστημα. Νομίζω ότι είμαι σαφής. Ας αφήσουμε στην άκρη το μέλλον, δεν μας αφορά. Θα θέσω δύο ερωτήματα. Το πρώτο: Σε ποια κατάσταση θα βρισκόμασταν σήμερα, εάν δεν υπήρχε τους προηγούμενους αιώνες κράτος (στρατός, αστυνομία, δικαστικό και σωφρονιστικό σύστημα) αλλά και ιδιωτικοί στρατοί και τα άλλα; Το δεύτερο: τι θα γινόταν σήμερα, εάν εξαφανίζονταν το κράτος όπως το εννοώ,  και δεν υπήρχαν αι ιδιωτικοί στρατοί και ιδιωτική αστυνομία και όλα τα άλλα; Εάν απαντήσουμε σε αυτά τα δύο ερωτήματα, όχι μόνο θα ερμηνεύσουμε το παρελθόν και θα κατανοήσουμε το παρόν αλλά και θα σχηματίσουμε μια πολύ ευκρινή εικόνα των σχέσεων του ερωτικού τριγώνου κεφάλαιο, πόλεμος, κράτος. 

Continue reading

πόσοι Ουκρανοί θα ζουν στην Ουκρανία σε τρία χρόνια, τέλη του 2028;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ το γνωρίζουμε. Γνωρίζουμε όμως, με βεβαιότητα, με κατηγορηματική βεβαιότητα,  ότι θα είναι λιγότεροι από αυτούς που ζουν σήμερα σε αυτή τη μοιραία χώρα. Το ενδεχόμενο να μη ζει κανείς Ουκρανός στην Ουκρανία θα το αποκλείσουμε για τα επόμενα χρόνια, αλλά, δεν το αποκλείω για μετά από δέκα ή είκοσι χρόνια. Είναι ένα πολύ ακραίο σενάριο αλλά γιατί να μην σκεφτόμαστε το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί; Ο πληθυσμός της θα μειώνεται ακόμα κι αν τελειώσει ο πόλεμος –  όποτε τελειώσει. Θα γνωρίζετε βέβαια ότι το όνειρο του κάθε Ουκρανού, της κάθε Ουκρανής, είναι να φύγει από την Ουκρανία –  αυτοί που θέλουν να μείνουν είναι μια ισχνή μειονότητα –  είναι αυτοί και αυτές που έχουν στενές σχέσεις με τον κρατικό μηχανισμό, τις επιχειρήσεις και το μεγάλο εμπόριο, οι κάτοχοι μεγάλων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης. Η οποία όμως εξαρτάται από την πλειονότητα των μισθωτών εργαζομένων, οι οποίοι, όπως είπα, το μόνο που θέλουν είναι να φύγουν. Και όσο μειώνεται ο πληθυσμός, τόσο επισφαλής θα είναι η θέση και η κατάσταση της άρχουσας τάξης –  της ισχνής μειονότητας που κατέχει τα μέσα παραγωγής και συντονίζει τον έλεγχο και την αναπαραγωγή της κοινωνίας. Γιατί όμως είναι μοιραία χώρα και κοινωνία η Ουκρανία; Γιατί έχουν ήδη φύγει πάνω από 20 εκ. από το 1992 μέχρι σήμερα; Αντιλαμβάνεστε τι σημαίνει 20 εκ. από τα 52 που ήταν το 1992 μέσα σε 33 χρόνια, μέσα σε μια γενιά; Δεν έχει ξανασυμβεί στην παγκόσμια ιστορία κάτι τέτοιο.

Continue reading