στιγμές [ρ]

1. Εάν συγκρίνουμε ένα σώμα-που-πεθαίνει-από-πείνα κι ένα σώμα-που-πεθαίνει-από-φαγητό, δεν θα παρατηρήσουμε διαφορές, θα παρατηρήσουμε έντονες διαφορές. Το ένα θα είναι λιπόσαρκο, το άλλο θα είναι παχύσαρκο. Και θα εικάσουμε εύλογα και αβίαστα ότι το μεν πρώτο σώμα ζει σε κάποια φτωχή χώρα της Αφρικής, το δε δεύτερο σε κάποια ανεπτυγμένη καπιταλιστική κοινωνία.

2. Οι δούλοι στους ρωμαϊκούς αμπελώνες δούλευαν αλυσοδεμένοι. Διαθέτουμε πολλές μαρτυρίες πως ήταν το σώμα τους: καμπούρηδες, αδύνατοι, κοντοί, με θλίψη και μίσος στα μάτια. Εάν τους συγκρίνουμε με κυνηγούς – τροφοσυλλέκτες, που κινούνται ελεύθερα μέσα στη ζούγκλα ή κάπου αλλού, θα παρατηρήσουμε επίσης έντονες διαφορές, αφού οι τελευταίοι ήταν, και είναι ακόμα οι ελάχιστοι εναπομείναντες, ευθυτενείς, με γερά σώματα, με υπερηφάνεια και αξιοπρέπεια στα μάτια τους.

3. Ας φέρουμε κοντά νοερώς το σώμα μιας εργάτριας σε κλωστοϋφαντουργείο και το σώμα ενός μανεκέν. Θα είναι σαφείς οι διαφορές, θα μπορέσουμε να τις δούμε; Αφού είναι σαφείς, γιατί να μην μπορέσουμε;

4. Το σώμα είναι κοινωνική κατασκευή, με άλλα λόγια, είναι είδωλο της κοινωνίας. Δεν νοείται μελέτη του σώματος χωρίς μελέτη της κοινωνίας όπου ζει.
5. Σύμφωνα με τα παραπάνω, δεν μας επιτρέπεται να αποφύγουμε την διατύπωση των παρακάτω ερωτημάτων: κάθε τρόπος παραγωγής παράγει τα δικά του ιδιαίτερα σώματα; Ο πληθυντικός υπονοεί ότι κάθε κοινωνική τάξη έχει το δικό της ιδιαίτερο σώμα: το σώμα του καπιταλιστή διαφέρει από αυτό του προλετάριου, κι αυτά τα δύο από το μικροαστικό σώμα. Πώς είναι το μικροαστικό σώμα; Υπάρχουν άλλοι τύποι σωμάτων στις καπιταλιστικές κοινωνίες; Ας συγκρίνουμε νοερά το σώμα μιας κρατικής υπαλλήλου κι μιας γυναίκας πρεζονιού.
6. Πώς είναι τα φεουδαρχικά σώματα; Τα δουλοκτητικά; Τα ποιμενικά; Των νεολιθικών αγροτικών κοινοτήτων; Τα κυνηγητικά – τροφοσυλλεκτικά;
7. Είναι δυνατόν νέοι τύποι σώματος να αποτελούν ενδείξεις υπόγειων και αόρατων κοινωνικών διεργασιών; Υπάρχουν αυτοί οι νέοι τύποι σώματος; Άλλοτε θα αποτελούν είδωλο της ολοσχερούς επικράτησης της καπιταλιστικής Κυριαρχίας κι άλλοτε είδωλο της άρνησής της; Πώς είναι ένα σώμα που κινείται, όσο και όπου μπορεί, πέραν της λογικής της Κυριαρχίας;