μεταφυσική της ταχύτητας: το κατοστάρι ανδρών και ο χρόνος μηδέν

φίλες και φίλοι, καλημέρα σας

    Έχω την εντύπωση ότι το αγώνισμα του δρόμου (δρόμος σημαίνει ‘τρέξιμο’ ) των 100 μέτρων ανδρών είναι το πιο δημοφιλές αγώνισμα των Ολυμπιακών Αγώνων of modern era, όπως τους χαρακτήρισε η ουρανοκατέβατη βασίλισσα Ελισάβετ – την πτώση αυτήν από τον ουρανό θα τη σχολιάσουμε αύριο. Γιατί άραγε; Γιατί να μην είναι το άλμα σε μήκος, ο ακοντισμός ή η κολύμβηση; Η διαπίστωση αυτή ισχύει και για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαιότητας. Επί 13 Ολυμπιάδες, ο δρόμος (ή στάδιον) ήταν το μοναδικό αγώνισμα· μοναδικό αγώνισμα  ήταν και στις 28 Ολυμπιάδες που έγιναν πριν την πρώτη επίσημη, το 776 π. Χ. Το σημερινό σημείωμα θα είναι μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα.

Το παγκόσμιο ρεκόρ στα 100 μέτρα ανδρών είναι 9 δευτερόλεπτα και 58 εκατοστά του δευτερολέπτου και το κατέχει ο Γιουσέιν Μπολτ (Usain Bolt). Ήταν 9.72, το έκανε 9.69 και μετά 9.58: 11 εκατοστά του δευτερολέπτου πιο γρήγορα από το προηγούμενο. Ξέρετε τι είναι 11 εκατοστά του δευτερολέπτου; Είναι η αποθέωση της δυτικής μαλακίας, με συγχωρείτε, της δυτικής προόδου ήθελα να πω. Θα αφήσω στην άκρη προς το παρόν το ζήτημα (του τέλους) της αθλητικής προόδου, θα ασχοληθούμε μια από τις προσεχείς ημέρες, θα αφήσω στην άκρη και το ζήτημα της αδυναμίας αντίληψης του χρόνου των 11 ή του ενός εκατοστού του δευτερολέπτου. Οι  χρόνοι αυτοί είναι ξένοι προς τη βιολογική-κοινωνική φύση του ανθρώπου, δεν μπορούμε να τον μετρήσουμε με την εμπειρία αλλά μόνο με μια μηχανή, πρόγονος της οποίας είναι το μεσαιωνικό ρολόι, από το οποίο προέρχονται σχεδόν όλες οι μηχανές – και από τα πυροβόλα όπλα οι άλλες, όπως ο κινητήρας.  

Θα ήθελα να θέσω το εξής ερώτημα: θα χαρούμε, θα χαρεί η ανθρωπότητα όλη εάν το 9.58 γίνει 9.57; Α βέβαια, θα χαρούμε χαρά μεγάλη! Γιατί; Γιατί έτρεξε πιο γρήγορα; Όχι! Θα χαρούμε διότι το 9.57 είναι πιο κοντά στο 0 (μηδέν) από ό,τι το 9.58. Ο σκοπός μας είναι η επίτευξη του χρόνου μηδέν. Δεν είναι ένας συνειδητός σκοπός, όχι, κατά κανένα τρόπο, είναι λανθάνων, υπαινισσόμενος, υπόρρητος.  Τι είναι όμως ο χρόνος μηδέν; Είναι, φίλες και φίλοι, η (αθλητική) συνόψιση της δυτικής μεταφυσικής, του corpus επιθυμιών του δυτικού Κυρίου. 

 Ας υποθέσουμε, φίλες και φίλοι, ότι ο Μπόλτ τρέχει τα εκατό μέτρα σε χρόνο μηδέν. Τι θα γίνει σε αυτήν την περίπτωση; Θα έχουμε την ταύτιση της αρχής και του τέλους, της εκκίνησης και του τερματισμού, της αφετηρίας και του τέλους. Ο Μπόλτ θα φτάσει στον τερματισμό χωρίς να φύγει από την αφετηρία! Θα διάνύσει εκατό μέτρα ακίνητος! Θα έχουμε, με λίγα και απλά λόγια, την κατάργηση του χρόνου και του χώρου. Θέλεις να πεις, Αθανάσιε, ότι ο δυτικός Κύριος επιθυμεί να καταργήσει τον χώρο και τον χρόνο; Ναι, αυτό θέλω να πω. Ποιος διατύπωσε πρώτος αυτή την επιθυμία; ‘

Τη διατύπωσε ο Παρμενίδης. Θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε την περί φύσιος φιλοσοφική του σύνθεση σε εξάμετρο ως εξής: ό,τι υπάρχει, δεν γίνεται· ό,τι γίνεται, δεν υπάρχει. Τι είναι αυτή η διαπίστωση, φίλες και φίλοι; Είναι η επιτομή της δυτικής μεταφυσικής, είναι η πυρηνική επιθυμία του δυτικού Κυρίου: είναι η αποθέωση της αμεταβλησίας, είναι ο εξοβελισμός της μεταβολής, της αλλαγής, της αλλοίωσης, του Γίγνεσθαι. Η επιθυμία της αμεταβλησίας εντοπίζεται και σε άλλες επιθυμίες: στην επιθυμία του χρυσού ή της αθανασίας, λόγου χάριν. Γιατί όμως ο Κύριος απεχθάνεται τη μεταβολή, την αλλαγή, το Γίγνεσθαι; 

Ας διατυπώσω διαφορετικά το ερώτημα; Ποιος δεν θέλει την μεταβολή, την αλλαγή, το Γίγνεσθαι; Ο Κύριος ή ο Υποτελής; Μα ασφαλώς ο Κύριος, ο ισχυρός! Το βασικό του μέλημα είναι η αναπαραγωγή, η ενίσχυση, η συνέχιση της Κυριαρχίας. Προσέξτε τι μας λέει ο Παρμενίδης. Η Κυριαρχία δεν αλλάζει (δεν πρέπει να αλλάξει δηλαδή!), άρα δεν υπάρχει αλλαγή. Ας το θέσουμε κι αλλιώς: δεν υπάρχει αλλαγή, άρα η Κυριαρχία δεν αλλάζει, δεν καταλύεται! Ναι, ντάξ΄, δεν υπάρχει αλλαγή, γιατί όμως υπάρχουν πολλά πράγματα; Πολλά πράγματα; Όχι, μας λέει ο Παρμενίδης, δεν υπάρχουν πολλά πράγματα, υπάρχει μόνο το Ένα! Με άλλα λόγια, υπάρχει μόνο η Κυριαρχία – δεν μπορεί να υπάρξει τίποτα άλλο.

Συνεχιστής του Παρμενίδη είναι ο Πλάτων. Οι άφθαρτες και αναλλοίωτες Ιδέες του δεν είναι παρά οι επιθυμίες του δυτικού Κυρίου. Η ιδέα του Αγαθού είναι η επιθυμία της Ισχύος. Αυτό που θέλουμε, μας λέει ο Πλάτων, ήδη  υπάρχει: η αθανασία της ψυχής δεν είναι παρά η επιθυμία της σωματικής αθανασίας, ο δημιουργός Θεός (Τίμαιος) δεν είναι παρά η επιθυμία της επινόησης της πραγματικότητας. Αντιλαμβάνεται όμως την παραδοξότητα της  μη ύπαρξης των Πολλών και στον ‘Παρμενίδη’, έναν πολύ δυσνόητο και αινιγματικό διάλογο  επιχειρεί να επεξεργαστεί αυτήν την παραδοξότητα.

Η επιθυμία της αμεταβλησίας εκβάλλει αναπόφευκτα στην επιθυμία της κατάργησης του χρόνου και του χώρου. Η πιο σαφής εκδήλωση της επιθυμίας της κατάργησης του χωρόχρονου είναι η λατρεία της ταχύτητας, δηλαδή η επιθυμία της επίτευξης μιας ταχύτητας που αγνοεί την αλλαγή! Η επίτευξη του ακαριαίου, του χρόνου μηδέν: αυτή είναι η δυτική μεταφυσική. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η αύξηση της ταχύτητας του βλήματος και του οχήματος, το οποίο είναι βλήμα, είναι η πιο σημαντική πτυχή της δυτικής τεχνοεπιστήμης. 

Όλες αυτές οι επιθυμίες λανθάνουν στο αγώνισμα του δρόμου των εκατό μέτρων ανδρών. Λανθάνουν επίσης και στη δημοφιλία του αγωνίσματος, έχουν αποικίσει με άλλα λόγια το φαντασιακό των Υποτελών. Βέβαια, η ταχύτητα του Μπολτ (μέγιστη, 44, 72 χιλιόμετρα τηνώρα· μέση ταχύτητα,  37, 58 ) είναι κατά πολύ υποδεέστερη ενός τσιτάχ και ο άνθρωπος δεν θα γίνει ποτέ τσιτάχ. Από την άλλη, είπαμε ότι η απόλυτη ταχύτητα, ο χρόνος μηδέν,  δεν είναι παρά η κατάργηση του χωρόχρονου,  δηλαδή η ΑΚΑΡΙΑΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ! Η οποία, αναπόφευκτα, λανθάνει και στο κατοστάρι ανδρών. Αλλά ο φουκαράς Μπολτ δεν το γνωρίζει – ας ελπίσουμε ότι θα το μάθει μια μέρα, όπως και οι θεατές. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε εμείς είναι να αναφωνήσουμε:

Καριόλη Κύριε, δεν θα κάνεις ποτέ τον περίπατο αγώνισμα!

Ζήτω η βραδύτητα!