πως θα θέλαμε να ήταν το σχολείο

♫ Θα θέλαμε όλα τα μαθήματα να ήταν κατ’ επιλογήν. Κάθε χρονιά να υπήρχε ένας κατάλογος μαθημάτων από τον οποίο να διαλέγαμε αυτά που μας ενδιαφέρουν, που η παρακολούθησή τους θα μας έδινε χαρά και θα είχε κάποιο νόημα για μας. Κάποιος θα ήθελε δυο μαθήματα, κάποιος τέσσερα, κι ένας άλλος εφτά. Όσα θέλει ο καθένας και η καθεμία. Αν μια ομάδα παιδιών ή νέων θα ήθελαν να παρακολουθήσουν κάποιο μάθημα που δεν υπάρχει στον κατάλογο, δεν θα έχουν παρά να το προσθέσουν: αρκεί να προτείνουν έναν ή περισσοτέρους συντονιστές (δασκάλους και  καθηγητές τους λέμε σήμερα) της μαθησιακής ομάδας.

♫ Θα θέλαμε να μην υπήρχαν οι διαχωρισμοί που υπάρχουν σήμερα: νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο, ανώτερες σχολές, πανεπιστήμιο, απλά κάθε χρόνο  θα μαθαίναμε αυτά που μπορούμε να μάθουμε, ανάλογα με την ηλικία μας, τις προσωπικές και κοινωνικές ανάγκες και ικανότητές μας. Το είδος των μαθημάτων, και το περιεχόμενό τους, θα εξαρτώνταν κυρίως από την ηλικία και τις ανάγκες των μαθητών και των μαθητριών. Άλλο να μαθαίνεις βιολογία στα εννιά, άλλο στα δεκατέσσερα και άλλο στα είκοσι.

♫ Θα θέλαμε το υποκείμενο της μάθησης να μην είναι μόνο ο μαθητής αλλά και η μαθησιακή ομάδα, ο μαθητής θα μαθαίνει επειδή θα μαθαίνει η ομάδα συλλογικά, ο μαθητής θα μοιράζεται με τους άλλους την ομαδική γνώση. Θα θέλαμε στο σχολείο να μαθαίναμε να συνεργαζόμαστε, να ξεπερνάμε τις αναπόφευκτες συγκρούσεις με τρόπο που να βοηθά την εξέλιξη και ανάπτυξη του σώματος και του εγκεφάλου, της ψυχής. Ο ανταγωνισμός αποχαυνώνει, αποβλακώνει και αρρωσταίνει. Το βλέπουμε καθημερινά τριγύρω μας σε μαζική κλίμακα. Ενώ το σχολείο σήμερα προκρίνει τον ανταγωνισμό σε βάρος της συνεργασίας, θα θέλαμε ένα σχολείο που θα προκρίνει την συνεργασία και την εποικοδομητική υπέρβαση των συγκρούσεων. Όλοι μας και όλες μας γνωρίζουμε τα καλά της συνεργασίας και του θετικού ξεπεράσματος των συγκρούσεων: έχουμε καλούς φίλους, πολλά ενδιαφέροντα, γκόμενα και γκόμενο, απολαμβάνουμε την παρουσία των φίλων, χαιρόμαστε την κάθε στιγμή της ζωής, υπομένουμε τις δυσκολίες και τις αποτυχίες, επιβεβαιώνοντας την πεποίθησή μας πως με την συνεργασία ο άνθρωπος όσο μεγαλώνει τόσο πιο ευτυχισμένος γίνεται. Με τον ανταγωνισμό, όσο μεγαλώνει, τόσο πιο δυστυχισμένος γίνεται.

♫ Θα θέλαμε να μην διδάσκουν μόνο οι δάσκαλοι αλλά και οι μαθητές. Θα θέλαμε να διδάσκουν και οι γονείς μας ή άλλοι εργαζόμενοι που κατέχουν καλά κάποια δεξιότητα ή γνώση. Να διδάσκουμε εμείς οι μεγαλύτεροι μαθητές σε μικρότερους. Δεν θα μπορούσε ένας έφηβος ή μια έφηβη να διδάξει ανάγνωση ή αριθμητική σε μικρά παιδιά; Γνωρίζουμε πόσο πολύ αρέσει στα παιδιά να  κάνουν μάθημα με μεγαλύτερα παιδιά. Δεν μπορεί ένας δημοσιογράφος να διδάξει ιστορία; Ποιός και ποιά δεν μπορεί να διδάξει μαγειρική; Κάποιος/α, που του αρέσει πολύ το ταγκό, δεν μπορεί να αναλάβει μια ομάδα παιδιών να τους διδάξει να χορεύουν ταγκό; Αυτή την στιγμή υπάρχουν χιλιάδες άντρες και χιλιάδες γυναίκες που είναι σε θέση να διδάξουν ακόμα και σε πανεπιστήμιο αλλά αποκλείονται για να μην διαχέεται ελεύθερα η συλλογικά παραγόμενη κοινωνική γνώση. Όλο το εκπαιδευτικό σύστημα τείνει να γίνει ένας θεσμός παρεμπόδισης της ελεύθερης κυκλοφορίας της συλλογικά παραγόμενης  νέας γνώσης. Τείνει να γίνει ένας αναχρονιστικός θεσμός που τις προσεχείς δεκαετίες θα καταρρεύσει σε ερείπια. Όσο πιο πολύ και οργανωμένα ανθίσταται τόσο πιο παταγώδης θα είναι η κατάρρευση…

♫ Θα θέλαμε το σχολείο να μην είναι μαντρί όπου μας μαντρώνουν όλη τη μέρα εκεί μέσα.Δεν έχετε παρατηρήσει ότι ο τρόπος που καθόμαστε στην τάξη είναι ακριβής αντιγραφή του τρόπου που είναι δεμένα τα ζώα μέσα στο σταύλο; Ο ένας πίσω από τον άλλον, για να μην υπάρχει καμμία επαφή, να μην μιλάμε μεταξύ μας, να μάθουμε από τα σχολικά μας θρανία να καθόμαστε πολλές ώρες, να συνηθίσουμε τον εγκλεισμό και να αντιμετωπίζουμε μόνοι τον Κύριο, τον δάσκαλο.

♫ Θα θέλαμε να μαθαίνουμε με τη συμμετοχή μας στους χώρους εργασίας και σε άλλους κοινωνικούς θεσμούς. Δεν γνωρίζετε πόσο πολύ αρέσει στα παιδιά και στους έφηβους να εργάζονται; Αυτό δεν γίνεται σήμερα, για να μην ερχόμαστε σε επαφή με τα κοινωνικά προβλήματα και μάθουμε να σκεφτόμαστε. Το σχολείο είναι ένας χώρος εγκλεισμού των παιδιών και της νεολαίας. Είμαστε αιχμάλωτοι μέσα στο σχολείο, έχουμε πέσει θύματα απαγωγής. Το σχολείο είναι ένας χώρος καταστροφής των δεξιοτήτων μας, της φαντασίας μας, της κρίσης μας και του αυθορμητισμού μας.

♫ Θα θέλαμε ένα σχολείο που ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που θα μαθαίναμε θα ήταν να ασκούμασταν να σκεφτόμαστε, να φανταζόμαστε κάτι που δεν υπάρχει σήμερα αλλά που θα μπορούσε να υπάρξει. Το σημερινό σχολείο αυτό ακριβώς κάνει: καταστρέφει την ικανότητά μας να σκεφτόμαστε κάτι πέραν του υπάρχοντος. Όταν αυτή η κοινωνική και προσωπική ικανότητα καταστέλλεται τότε οι κοινωνίες εισέρχονται σε περιόδους παρακμής.

♫ Θα θέλαμε το σχολείο να μην είναι μόνο χώρος μάθησης αλλά να οργανώνει και άλλες πολλές κοινωνικές δραστηριότητες. Θα θέλαμε το σχολείο να είναι ένας πολυλειτουργικός χώρος. Να μαγειρεύουμε, να τρώμε, να κοιμώμαστε, να διοργανώνουμε πάρτυ και γιορτές, να έχουμε πλούσιες βιβλιοθήκες, εργαστήρια πηλού, πέτρας, δέρματος, γυαλιού, ξύλου και μετάλλων, να οργανώνουμε διαλέξεις, να παίζουμε μουσική και θέατρο, να προβάλλουμε ταινίες, να κάνουμε εκθέσεις ζωγραφικής, ξυλογλυπτικής, γλυπτικής, κεραμεικής.

♫ Θα θέλαμε το σχολείο να ήταν ένας ελεύθερος, ανοιχτός, κοινόχρηστος χώρος όπου ο καθένας και η καθεμία θα μπορούσε να μπει, να πιει ένα καφέ, να διδάξει, να δει κάποια έκθεση, να χορέψει, να γνωρίσει ανθρώπους, να φλερτάρει.

♫ Θα θέλαμε στο σχολείο να μην υπήρχαν τάξεις αλλά αίθουσες: αίθουσα χορού, μουσικής, θεάτρου, φυσικής, χημείας, βιολογίας, κτλ. Να υπήρχαν κουζίνες όπου όλες οι ομάδες εκ περιτροπής θα μαγείρευαν για τους άλλους, εργαστήρια, χώροι για ξεκούραση και ύπνο. Θα θέλαμε ένα σχολείο όπου δεν θα υπήρχαν απουσίες. Οι εκφράσεις “έχασε χρονιά” ή “έμεινε στην ίδια τάξη” θα εξαλειφθούν από την ελληνική γλώσσα, κανείς και καμία δεν θα χάνει χρονιά από “απουσίες” ή από “κακή απόδοση”. Ο καθένας και η καθεμία θα πηγαίνει στο σχολείο όσο συχνά θέλει, θα παρακολουθεί όποια και όσα μαθήματα βρίσκει ενδιαφέροντα. Να μαθαίνει ελεύθερα αυτά που του χρειάζονται και αυτό μπορεί να το κρίνει μόνο ο καθένας μας και η καθεμία και όχι τα υπουργεία και οι νταβατζήδες της εκπαίδευσης.

♫ Θα θέλαμε το σχολείο να μην είχε εξέτασεις. Γιατί δεν εξεταζόμαστε στον ύπνο, το φαγητό, τον έρωτα; Σε τι διαφέρει η γνώση από αυτές τις φυσικές και κοινωνικές δραστηριότητες; Όπως κοιμόμαστε, χέζουμε, αναπνέουμε έτσι και θέλουμε να μαθαίνουμε. Οι εξετάσεις υπάρχουν και για να μας αποθαρρύνουν να μαθαίνουμε. Άλλωστε ο καθένας και η καθεμία εξετάζει τον εαυτό του, αυτό το ξέρουμε όλοι μας, ελέγχει την συμπεριφορά του απέναντι στους άλλους. Όταν μαθαίνουμε κάτι που μας ενδιαφέρει το μαθαίνουμε γρήγορα, σωστά, ευχάριστα και κάθε εξέταση είναι περιττή. Και δεν το ξεχνάμε ποτέ. Αν μαθαίνουμε κάτι που δεν το χρειαζόμαστε, π.χ. αρχαία ελληνικά στην ηλικία έντεκα χρονών, τότε όσα φροντιστήρια και να κάνουμε δεν πρόκειται να τα μάθουμε. Και να τα μάθουμε προσωρινά, θα τα ξεχάσουμε παρά πολύ γρήγορα. Τα πιο σημαντικά πράγματα στη ζωή μας τα μαθαίνουμε χωρίς σχολείο, χωρίς εξετάσεις, χωρίς φροντιστήρια: τη μητρική μας γλώσσα, να περπατάμε, τη φιλία, τον έρωτα,τη δημιουργία, την φαντασία.

♫ Θα θέλαμε ένα σχολείο στο οποίο οποιαδήποτε στιγμή, οποιασδήποτε ηλικίας άντρες και γυναίκες να μπορούν να συμπτύξουν μια μαθησιακή ομάδα και να παρακολουθούν κάποιο μάθημα ή περισσότερα, από τα ήδη υπάρχοντα που θα μπορούσαν να προτείνουν. Η μάθηση δεν θα περιορίζεται μόνο στα παιδικά ή εφηβικά χρόνια αλλά όλες μας και όλοι μας θα μπορούμε να μαθαίνουμε στο σχολείο όποτε, ό,τι και με όποιον επιθυμούμε.

♫ Θα θέλαμε ένα σχολείο που θα είχε επίγνωση (το σχολείο όχι ως χώρος αλλά ως σύνολο δασκάλων και μαθητών) πως η μαθησιακή ομάδα είναι ένας από τους πολλούς τρόπους απόκτησης της γνώσης. Υπάρχει η διαπροσωπική γνώση, η γνώση στο παιχνίδι, στον έρωτα, στον πόνο, στο δρόμο, στην εργασία, στο καφέ, στο ταξίδι, στην ασθένεια, μπροστά στο θάνατο. Θα θέλαμε να συσχετίσουμε το σχολείο με όλους αυτούς τους χώρους και τους τρόπους μάθησης. Το σχολείο θα είναι και ένας μηχανισμός συντονισμού και υπόδειξης του πως μαθαίνουμε στη ζωή και ποιές, που είναι οι πηγές της γνώσης.

♫ Θα θέλαμε, για μικρά ή μεγάλα χρονικά διαστήματα, να παρακολουθούμε σχολεία σε άλλες χώρες και να φιλοξενούμε μαθητές και μαθήτριες από σχολεία άλλων χωρών. Έτσι, την μετατροπή αιθουσών σε ξενώνες την θεωρούμε αναγκαία.

♫ Να και ο κατάλογος των προτεινομένων μαθημάτων για εξάχρονα και εφτάχρονα αγόρια και κορίτσια: χορός, εκμάθηση μουσικού οργάνου, πρώτες βοήθειες, μαγειρική, ζωγραφική, γλυπτική, κεραμεική, εκμάθηση γραφής και ανάγνωσης, αριθμητική, γυμναστική, θέατρο, τραγούδι και ο κατάλογος είναι ανοικτός…