γιατί στην Ολυμπία;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ πρέπει να υπάρχει κάποια παραδοξότητα που με παρωθεί να αναρωτιέμαι για ποιο λόγο η διοργάνωση και διεξαγωγή των πρώτων, των μόνων για δύο αιώνες, και των διασημότερων πανελλήνιων αθλητικών αγώνων για μια χρονική περόδο που ξεπερνάει τα χίλια χρόνια πραγματοποιήθηκε στη δυτική Πελοπόννησο, στη νότια Ηλεία, στα σύνορα με την Αρκαδία και τη Μεσσηνία, στην Ολυμπία. Η Ολυμπία δεν ήταν πόλις, ένα αυτόνομο κρατίδιο (ο πιο σύντομη μετάφραση που μπορεί να γίνει), δεν ήταν χωριό, δεν ήταν οικισμός –  ήταν ο χώρος διεξαγωγής των αθλητικών αγώνων, ένας τόπος προσωρινής συνάντησης αθλητών και θεατών, αρχικά της περιοχής και αργότερα όλων των πόλεων. Ναι, υπάρχει μια σαφής παραδοξότητα. Λογικά σκεπτόμενοι, δεν θα έπρεπε να διεξάγονταν εκεί, στην Ολυμπία,  οι αθλητικοί αγώνες στους οποίους η νίκη χάριζε την πολυπόθητη φήμη και δόξα σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του αρχαιοελληνικού κόσμου. Και ποια ήταν τα μήκη και τα πλάτη του;

Continue reading →

πολεμική βιομηχανία, κράτος και καπιταλισμός

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΠΟ τις πρώτες μέρες του εμπορικού (Βενετία) και χρηματοπιστωτικού (Γένοβα) καπιταλισμού, τον 15ο αιώνα, μέχρι το τέλος του β΄παγκοσμίου πολέμου (1945), πάνω από 500 χρόνια, τα ευρωπαϊκά κράτη πολεμούσαν μεταξύ τους χωρίς σταματημό, και χωρίς έλεος, με σύντομες παύσεις, προπαρασκευαστικές του επόμενου πολέμου. Από το 1945 και μετά, κλείνουμε τα 80 χρόνια, δεν υπήρξε πόλεμος μεταξύ ευρωπαϊκών καπιταλιστικών κρατών και δεν πρόκειται να υπάρξει στο μέλλον. Το βασικό επιχείρημα που επικαλούμαι είναι η βεβαιότητα ότι μεταξύ της κυριαρχίας (ισχύς) και του κέρδους (πλούτος, χρήμα) το κράτος και οι καπιταλιστές θα προτιμήσουν την κυριαρχία και θα θυσιάσουν το κέρδος, εφόσον βέβαια έχουν εξασφαλίσει τον ελάχιστο και αναγκαίο πλούτο που απαιτείται για την ύπαρξη και την  αναπαραγωγής της ισχύος.  Διότι η ισχύς μπορεί να υπάρξει χωρίς το κυνήγι του κέρδους, αυτό όμως δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την προστασία της ισχύος, του κράτους. Το τέλος λοιπόν του πολέμου μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών, όχι πια μόνο της Ευρώπης, εγείρει πληθώρα θεμελιωδών ζητημάτων και ερωτημάτων: τι θα γίνει η πολεμική βιομηχανία, που αποτελεί έναν από κομβικούς  πυλώνες του βιομηχανικού καπιταλισμού;  Θα αναγκαστούμε να την περιορίσουμε δραστικά; Ποιες θα είναι οι συνέπειες αυτής της απόφασης; Υπάρχει τρόπος να δουλεύει στο φουλ η πολεμική βιομηχανία αλλά να μην γίνεται πόλεμος;

Continue reading →

ο ηλεκτρικός δονητής και ο ωραιότερος (ηχητικά) στίχος της Ιλιάδας (Σ 576)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΒΡΕΧΕΙ, και θα βρέχει όλη τη μέρα, πάρα πολύ ωραία, αυτός είναι ο καλός καιρός, δεν μπορώ να πάω στον κήπο, στον έρωτά μου, σε ένα από τα 69 πάθη μου. Ζύμωσα, ψήνεται, και σκέφτηκα να γράψω, το είχα από πολύ καιρό στο μυαλό (γραμμένο) για τον ωραιότερο, τον ομορφότερο ηχητικά στίχο της Ιλιάδας. Διαβάζοντας αυτόν τον στίχο, ακούς και βλέπεις, τόσο ζωντανά, τόσο φυσικά, που παθαίνεις ζημιά. Όσο ως προς το περιεχόμενο, ο στίχος που ξεχωρίζω, αν και είναι πολλοί, είναι ο Β 298, και είναι από τη ρήση του Οδυσσέα όταν καταστέλλει μια ανταρσία των απλών πολεμιστών που θέλουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Λέει λοιπόν ο Οδυσσεύς ότι είναι ντροπή, μια ληστρική επιδρομή να διαρκεί πολύ και στο τέλος να επιστρέφεις στο σπίτι σου με άδεια χέρια, με άδειο το καράβι –  δεν υπάρχει χειρότερη αποτυχία από αυτήν: αισχρόν τοι δηρόν τε μένειν κενεόν τε νέεσθαι. Εάν επικαιροποιήσουμε τη φράση και την ερμηνεύοουμε παραφραζόμενη, θα πούμε, ότι όσο πιο γρήγορα κυκλοφορεί, κινείται το κεφάλαιο, τόσο πιο πολλά θα είναι τα κέρδη. Πρόκειται για την ίδια λογική. Κυριολεκτικά μιλώντας, ένα κεφάλαιο που αργεί, που δεν κυκλοφορεί, δεν αποφέρει κέρδη. Κατά συνέπεια, κάθε επένδυση κεφαλαίου είναι μια ληστρική επιδρομή και ο καπιταλιστής είναι απόγονος του τσομπάν-ήρωα πολεμιστή. Ο καπιταλιστής είναι ήρωας, είναι ο ήρωας.

ΠΡΙΝ παραθέσω και μελετήσουμε τον στίχο θα κάνω κάποια εισαγωγικά σχόλια ώστε μόλις τον διαβάσετε, να τον κατανοήσετε και να τον απολαύσετε. Είναι εξαιρετικός.

Continue reading →

ένα ιπτάμενο (απόλυτο) φρούριο δώρισε στον θεό Τραμπ η βασιλική οικογένεια του Κατάρ

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ αεροσκάφος με το οποίο μετακινείται ο πρόεδρος των ΗΠΑ λέγεται Air Force One: δεν νομίζω πως θα ήταν ακυριολεξία εάν μεταφράζαμε τη φράση “Η πρώτη, η ανυπέρβλητη  ισχύς του ύψους και της πτήσης”, εφ΄όσον βέβαια ο air  δεν είναι ο αέρας που αναπνέουμε εμείς οι βροτοί, οι θνητοί, εδώ κάτω στα χαμηλά, στη Γη. Είναι ένα ιπτάμενο φούριο –  με καθιστικό, γραφείο, μπάνια, κρεβατοκάμαρες,  αίθουσα συνεδριάσεων, κουζίνα, τραπεζαρία –  και όπλα ασφαλώς, φρούριο είναι, δεν είναι παιδική χαρά! Επειδή είναι ιπτάμενο φρούριο, είναι απόλυτο φρούριο. Ένα τέτοιο ιπτάμενο φρούριο δώρισε στον Τράμπ, στις ΗΠΑ, η βασιλική οικογένεια του Κατάρ –  καλύτερο δώρο δεν υπάρχει, δεν μπορεί να υπάρχει (Boeing 747 -8 Jumbo). Γιατί όμως το προεδρικό ιπτάμενο αεροσκάφος είναι το απόλυτο φρούριο; Αν κατανοήσουμε τι είναι ένα φρούριο, θα κατανοήσουμε γιατί το ιπτάμενο φρούριο είναι ένα απόλυτο φρούριο. Και για να το κάνουμε αυτό πρέπει να μελετήσουμε το πρώτο ιστορικά φρούριο του δυτικού πολιτισμού, του αρχαίου ελληνικού κόσμου: είναι η πόλις. Η αρχική σημασία της λέξης είναι “φρούριο”. Η πόλις είναι ένας πόλος, γύρω από τον οποίο διεξάγεται ο πόλεμος. Η Ιλιάδα δεν μας αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας. Η ακρόπολις της Αθήνας είναι το φρούριο που βρίσκεται σε ψηλό και απόκρημνο βραχώδη λόφο.

Continue reading →

η προέλευση του δυισμού, των διπολικών αντιθέσεων

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΤΗΝ αρχή, μας λέει η αρχαία ελληνική μυθολογία, υπήρχε το Χάος, το κενό, το χαίνον διάστημα, το απολύτως χωρίς όρια, κατά συνέπεια, το ασαφές, το ασταθές. Μετά  εμφανίστηκε η Γαία, που δεν είναι η Γη αλλά το αιώνιο και ακλόνητο βάθρο, πάνω στο οποίο ερείδονται όλα τα πράγματα – “πάντων εδος ασφαλές αιεί”,  διαβάζουμε στην Θεογονία (Ησίοδος). Είναι σαφής η διάκριση μεταξύ κενού και πληρότητας, αστάθειας και σταθερότητας, ανυπαρξίας και ύπαρξης ορίων. Από το Χάος προήλθε ο Έρεβος και η Νύχτα, αρσενικού γένους το ένα, θηλυκού το άλλο. Άλλο το αρσενικό, άλλο το θηλυκό. Από την ένωσή τους γεννήθηκαν ο Αιθέρας, το φως του διαστήματος, και η Ημέρα, το φως της γήινης ατμόσφαιρας. Από το Σκοτάδι προήλθε το Φως, Σκοτάδι από τη μια, Φως από την άλλη –  άλλο το ένα, άλλο το άλλο. Η Γαία γέννησε τον Ουρανό, από την ένωση των οποίων προήλθε ο Ωκεανός, ο ποταμός των ποταμών, η θάλασσα (Πόντος), η Γη και άλλα πολλά, μεταξύ των οποίων και ο Κρόνος, ο ευφυέστερος από όλους τους γιους της. Η σύγκρουση μεταξύ Ουρανού και Γαίας, μεταξύ αρσενικού και θηλυκού,  είναι διαρκής, οξύτατη, βίαιη και ανειρήνευτη. Εν τω μεταξύ, η Νύχτα, η κόρη του Χάους, η κόρη της αστάθειας, γεννά τον Θάνατο, τον Υπνο, την Φιλότητα (Αγάπη), το οδυνηρό Γήρας και την ταραχώδη Έριδα. Η Έριδα γεννά τον Πόνο, τη Λύπη, τις Μάχες και τον Όρκο.

Continue reading →

η κρατική πολεμική χειροτεχνία στο μυκηναϊκό βασίλειο της Πύλου

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΗΜΕΡΑ θα μελετήσουμε το πρώτο μέρος του κειμένου μιας από τις σημαντικότερες πινακίδες της Πύλου (Jn 829) που μας παρέχει πληροφορίες για την πολεμική χειροτεχνία του μυκηναϊκού βασιλείου της Πύλου –  για  τον τρόπο παραγωγής χάλκινων αιχμών για βέλη και δόρατα.  Πριν αρχίσουμε όμως θα ήθελα να κάνω μια διευκρίνηση και μετά να πω μερικά πράγματα που θα μας εισαγάγουν στο πνεύμα του κειμένου ώστε να κατανοηθεί και πιο ευχάριστα και πληρέστερα.

ΜΙΑ χειμωνιάτικη μέρα του 1979 έτυχε να κατηφορίζω τη Σόλωνος και ξαφνικά άρχισε να βρέχει καταρρακτωδώς. Ήμουν έξω ακριβώς από την είσοδο της Φιλοσοφικής, την οποία είχε εγκαταλείψει πριν δύο χρόνια, αφού τελείωσα μόνο το πρώτο έτος (1976-7), και μπήκα μέσα να προφυλαχτώ. Η βροχή όμως δεν έλεγε να σταματήσει οπότε έκανα μια βόλτα στα παλιά λημέρια. Κάποια στιγμή βρέθηκα έξω από μια αίθουσα κι άκουσα τον διδάσκοντα, τον Ιωάννη Προμπονά,  να παραδίδει μαθήματα μυκηναϊκής φιλολογίας –  να ερμηνεύει τα κείμενα των πινακίδων που καταγράφουν αιχμάλωτες γυναίκες από τα νησιά του Αιγαίου και από τα μικρασιατικά παράλια. Μπήκα μέσα έκπληκτος και όχι μόνο έμεινα μέχρι το τέλος αλλά πήρα το πρόγραμμα και πήγαινα και παρακολουθούσα τα μαθήματα για δύο χρόνια. Φωτοτύπησα αμέσως τις πινακίδες της Πύλου, παρήγγειλα το  Documents in Mycenaean Greek, των Michael Ventris και John Chadwick κι έπεσα με τα μούτρα στη μελέτη. Το όνειρό μου ήταν να γίνω προϊστορικός αρχαιολόγος, της νεολιθικής εποχής και της πρώιμης εποχής του χαλκού, οπότε οι όποιες γνώσεις είχα τότε με βοήθησαν να σχηματίσω μια ευκρινή εικόνα της μυκηναϊκής κοινωνίας και ειδικότερα του μυκηναϊκού κράτους. Από τότε δεν έχω σταματήσει να τις μελετώ και να παρακολουθώ, όσο μπορώ, τι ενδιαφέρον γράφεται για αυτά τα ζητήματα. Το πιο ενδιαφέρον που έχω διαβάσει πρόσφατα είναι το βιβλίο του Jack L. Davis, Ένα ελληνικό κράτος υπό διαμόρφωση: οι απαρχές της μυκηναϊκής Πύλου (μετ. Ευφροσύνη Μαργέλη, επιστ. επ. Γιάννης Λώλος, εκδ. ΠΕΚ) αλλά ο απαράδεκτος, λίαν επιεικώς, αναχρονισμός του τίτλου (ελληνικό κράτος!) και το ελλιπέστατο περιεχόμενο με έπεισαν ότι ο τύπος δεν έχει κατανοήσει πώς διαμορφώθηκε το κράτος της Πύλου. Είναι βέβαιο ότι δεν αποκαλούνταν Έλληνες – ούτε Μυκηναίοι. Πώς; Δεν θα μάθουμε ποτέ! Το ότι ομιλούσαν μια πρόδρομη μορφή (μυκηναϊκή διάλεκτος) των αρχαίων ελληνικών της κλασικής εποχής, αυτό είναι βέβαιο.

Continue reading →

ενώ δεν θα γίνει πόλεμος, πρέπει να ζούμε με τον φόβο ότι θα γίνει

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΤΑΝ λέω ότι δεν θα γίνει πόλεμος, εννοώ δεν θα γίνει μεταξύ κρατών ή συμμαχίας κρατών. Μέσα στην κοινωνία όμως ο κοινωνικός πόλεμος, διάχυτος και διάσπαρτος, μοριακός και ομαδικός, δεν θα σταματήσει ποτέ. Μια θεμελιώδης πτυχή του κοινωνικού πολέμου είναι αυτή που διεξάγει το κράτος εναντίον των υποτελών του – και οι υποτελείς εναντίον του κράτους. Σε αυτόν τον κοινωνικό πόλεμο, η στρατηγική του κράτους είναι η πρόκληση του φόβου. Το κράτος, για να ενισχύσει και να διαιωνίσει την κυριαρχία του πρέπει να αποσπά την αφοσίωση και την πίστη των υπηκόων του και το κάνει άλλοτε με την πειθώ (ιδεολογία),  άλλοτε με την απάτη, άλλοτε με τη βία κι άλλοτε με τον εκφοβισμό, με την πρόκληση του φόβου. Είμαι βέβαιος ότι η διάκριση μεταξύ (διακρατικού) πολέμου και κοινωνικού πολέμου είναι σαφής. Το γεγονός ότι ο πόλεμος είναι η έσχατη φάση της κλιμάκωσης του κοινωνικού πολέμου, ότι ο πόλεμος είναι κοινωνικός πόλεμος,  είναι ζήτημα με το οποίο θα ασχοληθούμε στο μέλλον.  Εύλογα όμως εγείρεται το ερώτημα: γιατί πρέπει να είμαστε φοβισμένοι; Τι συμβαίνει μέσα στον εγκέφαλό μας όταν φοβόμαστε, όταν ακούμε ότι θα γίνει πόλεμος, ότι θα πεθάνουμε, ότι θα μας γαμήσουν τις κόρες μας και τις γυναίκες μας, ότι θα μας σφάξουν, θα κάψουν τα σπίτια μας;

Continue reading →

Ukrania delenda est: πήραν την απόφαση να ισοπεδώσουν το Κίεβο;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΙ αποφάσεις του ρωσικού κράτους λαμβάνονται ομόφωνα από ένα ολιγομελές συμβούλιο –  δεν έχει σημασία πόσοι είνα και ποιοι, δεν μας ενδιαφέρει. Εικάζουμε βάσιμα ότι είναι στρατιωτικοί, πολιτικοί και θεωρητικοί (του πολέμου, της γεωπολιτικής, των Διεθνών Σχέσεων, της οικονομίας). Η αστυνομική αντίληψη της ιστορίας και της πολιτικής μας είναι παντελώς ξένα, μας είναι  παγερά αδιάφορα. Δεν έχουμε, δεν τις χρειαζόμαστε, έγκυρες πηγές και πληροφορίες –  δεν μας είναι απαραίτητα, να μη πω ότι μας είναι άχρηστα. Εδώ σκεφτόμαστε, δεν κολλάμε μπρίκια. Και επιχειρούμε να σκεφτούμε όπως σκέφτονται τα μέλη του συμβουλίου του ρωσικού κράτους, κάνουμε δηλαδή προσομοίωση της σκέψης τους. Το ενδεχόμενο να αστοχήσουμε δεν το αποκλείουμε –  μέχρι τώρα όμως δεν έχουμε διαψευστεί, διότι δεν παραβλέπουμε τα γεγονότα και διότι η στρατηγική του ρωσικού κράτους είναι σαφής και ομολογείται ξεκάθαρα, χωρίς ενδοιασμούς και επιφυλάξεις. Στον πόλεμο νικάει ο αμείλικτος.  Εάν τα γεγονότα μας διαψεύσουν, θα επανεξετάσουμε τον τρόπο σκέψης μας. Απαντώ αμέσως και ευθέως στο ερώτημα του τίτλου: ναι, πήραν την απόφαση να ισοπεδώσουν το Κίεβο, μέσα στο 2025, ίσως σε λίγους μήνες, σε λίγες βδομάδες, σε λίγες μέρες. Θα δούμε, εδώ είμαστε.

Continue reading →

θεία κοινωνία ή αντικαταθλιπτικά; εξομολόγηση ή ψυχανάλυση; πνευματικός ή ψυχίατρος; εκκλησία την Κυριακή ή πρωινάδικο στην τηλεόραση;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΙΜΑΣΤΕ πολύ τυχερές και τυχεροί που ζούμε στην εποχή των θλιβερών και φαιδρών καταλοίπων του χριστιανισμού. Στις αρχές του 5ου αιώνα, ο ιερός Αυγουστίνος υπερασπίστηκε τον χριστιανισμό με την Θεία Πολιτεία του και ανέδειξε την ανωτερότητά του έναντι του παγανισμού. Τώρα, τα υπερανθρωπιστικά και μετανθρωπιστικά μανιφέστα υπερασπίζονται την επιστήμη και αναδεικνύουν την ανωτερότητά της έναντι του παρηγορητικού και παραμυθητικού χριστιανισμού. Δεν τον αντιμάχονται, εκπληρώνουν τις επιθυμίες του. Τόσο η αρχαία ελληνική θρησκεία όσο και οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες των ποιμενικών-πολεμικών κοινωνιών  (ιουδαϊσμός, χριστιανισμός, ισλαμισμός) καταγράφουν,  και εκπληρώνουν φαντασιακά, τις επιθυμίες του τσομπάνη ήρωα πολεμιστή – με προεξάρχουσα αυτήν της σωματικής αθανασίας, την επίτευξη της απόλυτης ισχύος. Η τέχνη, ακολουθώντας κατά πόδας τη θρησκεία τις εκληρώνει με άλλον τρόπο, η επιστήμη όμως σηκώνει τα μανίκια και δεν αστειεύεται –  μια μέρα θα γίνουμε αθάνατοι, θεοί, με κάποιον τρόπο. Ο Θεός δεν πέθανε, θα πεθάνει –  όταν θα γίνουμε θεοί. Μέχρι τότε, αντικαταθλιπτικά και τηλεόραση.

Continue reading →

αναπόφευκτη η ήττα του αήττητου, μόνο που θα είναι νικηφόρα ήττα

Please, please, sir, I will do anything, sir

Donald Trump (President)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ παρατηρήσατε κι εσείς την ηδονή στο βλέμμα και στο πρόσωπο του Τραμπ καθώς έλεγε ότι τώρα θα έρθουν όοοολες οι χώρες του κόσμου, θα μου φιλήσουν τον κώλο και θα με παρακαλέσουν –  please, please, sir, I will do anything, sir. Η μεγάλη ηδονή που νιώθει ο Κύριος όταν τον ικετεύουν προϋποθέτει μια άλλη: την ηδονή της κάμψης της βούλησης, της αντίστασης, της επιθυμίας του υποτελούς. Χύνει!!! Το γεγονός ότι όχι μόνο δεν την κρύβει, την ηδονή να ακούει τον ικέτη να εκλιπαρεί για έλεος,  αλλά την επιδεικνύει και ρητά αλλά και υπόρρητα, με τη γλώσσα του σώματος, μας παρακινεί να διατυπώσουμε την γνώμη ότι ο president φρονεί, πιστεύει ότι είναι αφενός ο πιο ισχυρός άνδρας πάνω στον πλανήτη, επίγειος Θεός δηλαδή, και αφετέρου απολύτως ισχυρός. Δεν θα αμφισβητήσουμε αυτή τη πίστη, ναι, είναι ο πιο ισχυρός άνδρας πάνω στη Γη. Μπορεί και να μην είναι, αλλά δεν πειράζει, δεν είναι κάτι σημαντικό. Αλλά να νομίζει ότι είναι απολύτως ισχυρώς, αυτό είναι ύβρις διότι δεν μπορεί να υπάρξει απόλυτη ισχύς. Τι είναι όμως η απόλυτη ισχύς, γιατί δεν υπάρχει, γιατί δεν μπορεί να υπάρξει, γιατί είναι ύβρις, γιατί ακολουθεί η τιμωρία, η κατακρήμνιση, η ήττα, ο θάνατος, η νέμεσις;

Continue reading →